Teologia

Historyczne obrazy Carla Blocha, przedstawiające życie Jezusa, są znane i cenione na całym świecie!

Poruszająca artystyczna opowieść o życiu Chrystusa, ukazanym na mistrzowskich arcydziełach Carla Blocha. Każdemu obrazowi towarzyszy odpowiedni fragment Pisma Świętego. Bloch ożywia słowa Jezusa pięknymi obrazami, przybliżającymi postać Zbawiciela, ukazując miłość Jezusa w sposób, w jaki niewielu artystów potrafiło to zrobić. Zaprezentowano tu obrazy znajdujące się w kaplicy zamku Frederiksborg oraz dzieła ołtarzowe kościołów Danii i Szwecji, m.in. Zwiastowanie, Wizyta Maryi u Elżbiety, Aniołowie ogłaszają pasterzom narodziny Chrystusa, Święta noc, Ucieczka do Egiptu, Dwunastoletni Jezus w świątyni, Chrzest Jezusa, Kuszenie Jezusa, Wesele w Kanie Galilejskiej, Kazanie na Górze, Córka Jaira, Przemienienie, Jezus i Samarytanka, Uzdrowienie przy sadzawce Betesda, Kobieta przyłapana na cudzołóstwie, Jezus na krzyżu i wiele innych.

Historia biblijna ożywa tu przed naszymi oczami - dzięki słowom Ewangelii i wspaniałym dziełom malarskim.

Przez trzydzieści lat, między rokiem 1951 i 1981, w czasie modlitwy w pierwszą sobotę miesiąca Barbara Kloss otrzymywała wizje Matki Bożej i słyszała Jej głos. Książka przedstawia to, co o tych niezwykłych spotkaniach z Maryją zapisała Barbara Kloss i jej wierny pomocnik - Anatol Kaszczuk, człowiek głębokiej kontemplacji, świecki apostoł, organizator wielu Kongresów Różańcowych. Barbara "przez swoje dziewicze, pełne fizycznego udręczenia i męczeństwa życie ukochała ponad wszystko Jezusa i umiłowała Niepokalane Serce Maryi. Matka Boża wybrała jedną duszę, Polkę, do której zwracała się po polsku i uczyła rozważań dotyczących Bożych tajemnic, znaczenia i wielkości modlitwy różańcowej. Maryja jako Matka Mądrości Wcielonej zechciała wylać światło swojego Różańca na Polskę, a przez nią na cały świat, aby świat poprzez Różaniec mógł odnowić swoje oblicze". Objawienia Maryi Barbarze Kloss można uważać za kontynuację objawień gietrzwałdzkich, bo to właśnie w Gietrzwałdzie Matka Boża w ostatnich słowach prosiła: "Odmawiajcie gorliwie różaniec".

Czasem wydaje się wam, że jestem uboga, że nie upominam się o nic innego, tylko wciąż o Różańce. A wiecie, że Różaniec to skarb, to jakby skrzynia ze skarbami, w której jest wszystko: cześć dla Boga Ojca, wdzięczność za plan odkupienia i ofiarowanie Syna, za włączenie mnie jako Współodkupicielki i Pośredniczki, za udział Aniołów i Świętych. W Różańcu jest nabożeństwo do Wcielenia, do Dziecięctwa, do moich radości i boleści, do Męki mego Syna i Jego Najdroższej Krwi i Ran, do Jego Boskiego Serca i Najświętszego Oblicza, do Jego tryumfu i chwały, jest nabożeństwo do Ducha Świętego i także mego Niepokalanego Serca, a wszystko to skupia się i mieści w nabożeństwie do Najświętszego Sakramentu. Przez to ożywi się wiara, wzmacnia się i utwierdza ufność i rozpala miłość. Pan Bóg jest uwielbiony, moje Serce jest pocieszone, dusze się zbawiają, czyściec się opróżnia, a ziemię ogarnie pokój i wylew łask. A jednak jestem nadal uboga, właśnie w Różańce, o które tak często na próżno się dopominam. Dajcie mi je sami i starajcie się o nie od innych. Znajdziecie je wszystkie w niebie. Kochajcie Różaniec jako mój dar, kochajcie Oba Serca: Najświętsze Serce mego Boskiego Syna i moje Niepokalane Macierzyńskie Serce, przyspieszając tym ich tryumf, a wszystko przez Różaniec. Amen.

fragment książki, słowa Matki Bożej skierowane do Barbary Kloss

s. Leonia Nastał

W miłości można wzrastać nieustannie to przesłanie płynące z książki s. Elżbiety Korobij SłNMP Tajemnice domu s. Leonii Nastał, poświęconej Czcigodnej Słudze Bożej s. Leonii Marii Nastał, polskiej mistyczce pierwszej połowy XX wieku, którą Pan Jezus prowadził drogą duchowego niemowlęctwa ku zjednoczeniu z Bogiem i świętości.

Przestrzeń pamięci i modlitwy

Autorka zaprasza czytelnika do Starej Wsi miejsca dzieciństwa i duchowego dojrzewania s. Leonii ukazując jej rodzinny dom jako przestrzeń pamięci i modlitwy. Książka łączy w sobie zwięzłą biografię Sługi Bożej z refleksją nad jej duchowością, przywołuje fragmenty Dziennika duchowego, korespondencję, świadectwa i wspomnienia osób, które ją znały. To publikacja, która pomaga odkryć głębię Bożej miłości oraz uczy, że świętość jest możliwa w codzienności.

Kruchość szczęścia Wszyscy pragniemy pokoju i radości, lecz ich odnalezienie wydaje się dziś trudniejsze niż kiedykolwiek. Gdy tylko mamy wrażenie, że wreszcie je osiągnęliśmy, wystarczy jakiś krzyż, przykre i nieprzewidziane zdarzenie, trudność czy kolejna zdradliwie zadana rana... by natychmiast uświadomić sobie, że je utraciliśmy i nie potrafimy ich ponownie uchwycić.

Podróż w głąb ducha Książka Chiary Amirante to doskonała lektura dla każdego, kto pragnie głębiej otworzyć się na wymiar duchowy. Autorka — twórczyni metody Spiritherapy, będącej drogą poznania siebie i uzdrowienia serca opartą na sztuce miłości — zabiera czytelnika w podróż poprzez serię tematycznych refleksji, pytań oraz ćwiczeń, które pomagają odkryć moc ducha. Dzięki tej metodzie można wzmocnić swoją duchowość i doświadczyć pełni Bożej radości.

„W zadziwieniu Eucharystią” s. J. Immakultaty Adamskiej OCD to książka, która może wnieść w nasze duchowe życie zarówno refleksję na temat tajemnicy Kościoła, jak i w naszą codzienność. Książek na temat Eucharystii napisano niezliczoną ilość. Są one bardziej lub mniej uczone, bardziej lub mniej precyzyjne teologicznie, jednakże ta oddawana Czytelnikom pozycja zajmuje wśród nich miejsce wyjątkowe. Jest bowiem pisana z perspektywy karmelitanki codziennie uczestniczącej w ofierze Mszy Świętej i karmelitanki piszącej, odnoszącej rozważania o Eucharystii do bogatej tradycji Kościoła. Stąd na kartach tego tomu pojawiają się zapiski doświadczenia duchowego s. Immakulaty i doświadczenia eucharystycznego katolickich świętych, a także analizy teologiczne Eucharystii jako sacramentale ecclesia.

A na koniec dochodzimy wraz z s. Immakulatą do najważniejszej konkluzji jej książki, że jedyną wielką rzeczą, którą należy kochać na tej ziemi, jest Najświętszy Sakrament, bo „nie mamy tu miasta trwałego, ale tego przyszłego szukamy” (Hbr 13,14).

Anna Grzegorczyk

To pierwszy tom duchowej podróży, która otworzy Twoje serce i umysł na bliskość Boga.
To książka niezwykle inspirująca. Jest doskonałym źródłem duchowego rozwoju.
Pełna mądrości, ciepła i nadziei opowieść o wierze, która może zmienić ludzkie życie.
Niech ta książka posłuży Ci jako element Twojego duchowego rozwoju.
Niech ukaże Ci Twoją wartość, to, jak unikatowy jesteś, jakie cnoty i jakie zdolności w Tobie drzemią.

Jak wiele jesteś w stanie osiągnąć przez Tego, który Cię umacnia.

Kolejne sympozjum organizowane dorocznie w ramach tzw. Dni redemptorystowskich w Krakowie odbyło się pod hasłem: Przyszłość chrześcijaństwa w Europie. Jest to zagadnienie na tyle szerokie i wieloaspektowe, że publikacja zawierająca wystąpienia prelegentów została poszerzona o wypowiedzi innych osobistości polskiej nauki dotyczące tego tematu. Pozwoliło to na kilka ogólnych ujęć przyszłości chrześcijaństwa, a także bardziej szczegółowych: kaznodziejstwa, kapłaństwa i papiestwa, życia konsekrowanego, teologii moralnej i nauk biblijnych. Powstały obraz nie jest rzecz jasna pełny, ale wbrew temu, czego można by się spodziewać niesie powiew nadziei.

Kościół trwa w nieustannej misji, realizując swoje powołanie do głoszenia Ewangelii. Współcześnie podejmuje je w perspektywie dynamicznej ewangelizacji, stanowiącej kontynuację misji Najwyższego Proroka, Jezusa Chrystusa. Działalność ta obejmuje wezwanie do nawrócenia, odkrycia tożsamości chrześcijańskiej, odnowienia relacji z Bogiem, życia w stanie łaski oraz odrzucenia grzechu i całkowitego zwrócenia się ku Bogu w duchu oblubieńczej miłości.

Na tym tle rodzi się refleksja nad prorockim wymiarem Kościoła. Czy w realiach współczesnego świata istnieje jeszcze powołanie prorockie? W jaki sposób misja powierzona wszystkim ochrzczonym odnosi się do posłannictwa proroków Starego Przymierza? Czy charyzmat prorocki, obecny od początku historii zbawienia, zachowuje swoją aktualność po dwóch tysiącach lat od narodzin Chrystusa?

Na te i wiele innych pytań odpowiada książka o. prof. Gabriela Witaszka, która stanowi pogłębioną refleksję nad teologicznym znaczeniem prorockiego charyzmatu i jego miejscem w misji Kościoła. Autor ukazuje, że głoszenie słowa Bożego pozostaje centralnym elementem nowej ewangelizacji, nadając jej autentyczny wymiar profetyczny i eklezjalny.

To powinna być lektura obowiązkowa dla niedzielnych katolików, mniej lub bardziej dyskretnie ziewających w czasie Mszy Świętej. Scott Hahn ma coś z porucznika Colombo. Doszedł do katolicyzmu wbrew sobie, drogą żmudnych poszukiwań. Nie odpuszczał. Zmagał się, ale nie rezygnował. Zadawał trudne pytania, budzące w środowisku, w jakim wzrastał, zakłopotanie lub popłoch. Nie zadowalał się łatwymi odpowiedziami. „Nawet atakujący mnie hejterzy czują głęboką i żywą lojalność wobec swoich rodziców, którzy wpoili im pewne rzeczy. Czują się lojalni wobec kaznodziejów i pastorów, którzy pobudzili ich do większej miłości do Chrystusa – opowiadał mi, starając się usprawiedliwić tych, którzy nie przyjęli jego zaskakującej decyzji. – Rozumiem ich motywacje: trudno im przyjąć, że ktoś kwestionuje to, w co święcie wierzyli". On zakwestionował, bo desperacko wierzył w słowa: „Kto szuka – znajdzie". Szwedzki teolog, misjonarz i etnograf Ulf Ekman – kolejny pastor, który przeszedł drogę konwersji na katolicyzm – zapytany o to, dlaczego został katolikiem, odpowiedział bez owijania w bawełnę: „Bo chciałem wszystkiego. A w Kościele katolickim jest wszystko". Scott Hahn odpowiedziałby podobnie. – Marcin Jakimowicz, dziennikarz

Czy wiesz, że Vincent van Gogh za życia sprzedał tylko jedno swoje dzieło, choć przed śmiercią kończył średnio jeden obraz dziennie? Czy wiesz, że rzeźba Dawid Michała Anioła jest pokryta warstwą ludzkiej skóry? A Caravaggio, znany z cudownych obrazów biblijnych, które zdobią liczne kościoły, „przy okazji” zamordował kilka osób i nie raz siedział w więzieniu? Czy zastanawiałeś się kiedyś, jak Vermeer tworzył swoje ultradetaliczne, malowane światłem obrazy w czasach, gdy o fotografii nikt jeszcze nie słyszał? Artystów zwykło się oceniać na podstawie ich dzieła. Okazuje się jednak, że droga, jaką pokonali w procesie twórczym, bywa równie ciekawa jak efekt końcowy ich pracy. Światło pożyczone to zaproszenie do odkrycia (na nowo) dziewięciorga wybitnych twórców i podejrzenia ich warsztatu i procesu twórczego. Wszyscy korzystamy z dorobku żyjących wcześniej – posługujemy się „pożyczonym światłem”. Każdy ma swoją historię. Niektóre są napiętnowane samotnością lub wypełnione ciągłą walką, inne kończą się triumfem. Wszystkie ukazują różne oblicza ludzkiej tęsknoty i uczą nas kochać i dostrzegać piękno, prawdę i dobro. Wszystkie przypominają, że tak naprawdę wszelkie światło jest pożyczone od Boga.

Ta książka to Biblia Pauperum na opak! Kiedyś do religijnych tekstów dorabiano symboliczne obrazki – tym razem autor doszukuje się mistycznych idei w niezbyt pobożnych dziełach. I czyni to, o la Boga, całkiem skutecznie! Przy okazji tłumaczy transcendentny wymiar świeckiej sztuki i odkrywa paru artystów, którzy w nietuzinkowy sposób podeszli do tematyki sakralnej. Doskonała pozycja nie tylko dla koneserów piękna, ale także dla śmiałków stawiających w galeriach swoje pierwsze kroki.

Czy słusznie boimy się w Kościele uczuć?

Po czym rozpoznać we wspólnocie manipulację i jak jej uniknąć?

Kiedy emocje pomagają pogłębić naszą duchowość, a kiedy jej szkodzą?

Czy dojrzała duchowość może iść w parze z emocjonalną autentycznością?

Angelika Szelągowska-Mironiuk, doświadczona psycholożka i terapeutka, pokazuje, że świadoma wiara nie odrzuca emocji, lecz włącza je w proces duchowego wzrastania. Obala stereotypy, które mówią o "niebezpiecznych uczuciach" a także te, które usprawiedliwiają różne formy nadużyć w grupach religijnych. Ujawnia mechanizmy manipulacji i wskazuje drogę do autentycznej, dojrzałej relacji z Bogiem i ludźmi.

Emocje - gdy są właściwie przeżywane - prowadzą do głębszego rozumienia siebie, swoich potrzeb i granic. Pozwalają tworzyć wspólnoty oparte nie na iluzji doskonałości, lecz na zaufaniu, empatii i autentycznym przeżywaniu wiary. Ta książka pokazuje, jak właściwie włączyć je w codzienne życie.

Jak zboże i kąkol rosły razem od wieków, tak humanizm dojrzewał w cieniu chrześcijaństwa, aby najpierw w XVIII wieku wypowiedzieć mu otwartą wojnę, a następnie zatruć go od wewnątrz syntezą sprzeczności, którą nazwano personalizmem. Ów występek myślowy, który oderwał ludzi od kultu prawdziwego Boga, skierował ich następnie ku bałwochwalczej czci dla człowieka i jego godności. Praca ks. Calderona to bezwzględna rozprawa z tym właśnie błędem, który niezauważalnie, przez wieki, wzrastał w siłę tuż obok nas, aby w drugiej połowie XX wieku wyjść z cienia, podkopać gmach chrześcijaństwa i rozkruszyć jego fundamenty. Zmiana kierunku Łodzi Piotrowej po Soborze Watykańskim II była tak drastyczna, nagła i szokująca, że zaskoczyła cały świat. Oto nagle prawdziwa religia skoncentrowana na Bogu zaczęła przemieniać się w jej parodię skoncentrowaną na człowieku.

Staram się w tej książce wyjaśnić sobie, gdzie jestem - pisze Jerzy Sosnowski. Jednocześnie jednak dyskretnie wskazuje na istotne punkty, które każdemu z nas mogą pomóc odpowiedzieć sobie na to samo pytanie. Gdzie ja jestem? Gdzie jesteśmy my, w wymiarze międzyludzkim, a wreszcie jako wspólnota społeczna i kulturowa, także jako ludzie wierzący lub niewierzący. Sosnowski nie ukrywa, że obszar duchowości jest dla niego ważny, tym mocniej wybrzmiewa jego rozczarowanie obecną kondycją Kościoła. Nie ton żalu oraz buntu dominuje jednak w tej książce, lecz otwarcie na Tajemnicę przejawiającą się w najbardziej nieoczekiwanych momentach życia.

Eseje Jerzego Sosnowskiego stanowią świetną literaturę. Budzą podziw fraza, kompozycja tekstu, obrazowanie, logika argumentacji. Kontynuuje on najlepsze wzory polskiego eseju, zarówno w sposobie pisania, jak też w powadze poruszanych problemów, wśród których znalazły się współczesna duchowość, zemsta i przebaczenie, zahipnotyzowanie uproszczoną ideą narodu. To tradycja Stempowskiego, Micińskiego, Miłosza czy Kijowskiego.

Prof.. Krzysztof Biedrzycki

Jezus z Nazaretu - głosiciel Ewangelii - to książka, która wnikliwie przedstawia postać Jezusa Chrystusa jako Orędownika Dobrej Nowiny. Autor zagłębia się w Jego nauczanie, ukazując, jak Jego słowa i czyny zrewolucjonizowały życie ludzi w Jego czasach, a także jak wpływają na współczesne rozumienie Ewangelii. Krok po kroku, czytelnik odkrywa nie tylko teologiczną głębię Jego misji, ale także ludzkie oblicze Jezusa, który z miłością i mądrością głosił przesłanie o nadziei, pokoju i zbawieniu. Książka stawia pytania o naturę Bożego królestwa i o to, jak możemy je realizować w dzisiejszym świecie. To lektura, która inspiruje do refleksji nad wiarą i jej rolą w codziennym życiu.

Każdy z nas pragnie czystej, pięknej i bezinteresownej miłości – ona jest fundamentem szczęścia i rozwoju człowieka. Ale gdzie znaleźć jej źródło i szczyt?

Święta Faustyna Kowalska wskazuje w swoim Dzienniczku jednoznacznie: Miłość ma swoje centrum w Eucharystii. To Msza Święta, przenikając nasze życie, wprowadza w nie harmonię i uzdalnia nas do prawdziwej miłości bliźniego.

Ta książeczka to praktyczny przewodnik po nauce Mistyczki, który uczy, jak krok po kroku formować w sobie duchowość eucharystyczną. Bez względu na to, czy jesteś osobą konsekrowaną, żyjesz w małżeństwie, czy w samotności – z tego jednego Źródła tryskają tysiące promieni, nadających Twojemu życiu smak, sens i prowadzących do Pełni.

Odkryj drogę do doskonałej miłości i podejmij tę duchową przygodę wiodącą do prawdziwego szczęścia!

Czy zdarza Ci się pytać, dlaczego Twoje wysiłki nie przynoszą oczekiwanych owoców duchowych?

Interesowność w czynieniu dobra jest jak fałszywa nuta, która psuje całą kompozycję. Aby Twój czyn miał prawdziwą wartość przed Bogiem i prowadził do zdrowych relacji międzyludzkich, potrzebujesz czystości intencji. To pojęcie kluczowe na drodze do Nieba!

Ta niewielka książeczka to esencja nauczania o miłości!

Na podstawie analizy pism św. s. Faustyny Kowalskiej, autorka precyzyjnie wyjaśnia, na czym polega „czystość intencji” i dostarcza praktycznych wskazówek, jak ją w sobie budować i pielęgnować.

Odkryj właściwy kierunek i spraw, by każdy Twój czyn zasługiwał na Boże błogosławieństwo!

Czy wiesz, że Bóg ma genialny plan na Twoje życie? Tylko odkrywając Jego wolę, osiągniesz pełnię życia i zaczniesz obficie owocować dobrem i miłością. Życie nabierze kolorytu i głębokiego sensu.

Jak jednak odnaleźć tę drogę pośród codzienności?

Ten krótki przewodnik, oparty na Dzienniczku św. s. Faustyny Kowalskiej, wskazuje Ci konkretne narzędzia i ścieżki, które Mistyczka przetarła swoim własnym życiem. Pamiętaj: choć każda droga jest inna, Bóg chce uczynić z Ciebie oryginalne arcydzieło na miarę Swego Geniuszu.

Sięgnij po tę książeczkę, by dowiedzieć się, jak zacząć żyć tym arcydziełem już dziś!

Autor publikacji, z charakterystyczną dla siebie klarownością i pasją, łączy głęboką refleksję biblijną z konkretnymi przykładami. Pokazuje, że wiara nie jest teorią, ale żywą siłą zdolną przemieniać świat także ten pełen sprzeczności, prób i ciemności.
Arena wiary to zaproszenie do duchowej podróży, w której codzienność spotyka się z mocą Bożego słowa. Ojciec Rafał Wilk prowadzi czytelnika przez kluczowe tematy życia chrześcijańskiego: wybór drogi, sakramenty, świadectwa proroków i świętych. To książka, która inspiruje, by na nowo odkrywać piękno wiary, moc modlitwy i odwagę życia Ewangelią.

Czy żyjemy w czasach ostatecznych? Czy zbliża się sąd Boży? Czy zjawiska, których dziś doświadczamy, są zapowiedzianymi od dawna znakami? Takie pytania coraz częściej rodzą się w sercach wierzących i poszukujących. Ks. prof. Robert Skrzypczak nie ucieka od nich – przeciwnie, prowadzi czytelnika ku źródłom nadziei, pokazując, że odpowiedzią Boga na dramat człowieka, także współcześnie, zawsze pozostaje Jego miłość i obecność w sakramentach.
Centralnym motywem książki jest ukazanie niezwykłej mocy sakramentów, np. sakramentu małżeństwa. To one są źródłem duchowego uzdrowienia, drogą do pojednania i miejscem spotkania człowieka z Bogiem. Eucharystia ukazana zostaje jako tajemnica oblubieńcza, spowiedź – jako wymóg szczęśliwego życia, chrzest – jako fundament tożsamości chrześcijanina, a sakramenty uzdrowienia – jako niezawodny dar łaski. W świecie nękanym kryzysem sensu i pustką właśnie sakramenty stają się niezniszczalnym ogniskiem nadziei.
Autor zabiera nas w duchową podróż przez tematy fundamentalne, na przykład: adorację jako portret Kościoła z Chrystusem w centrum, tajemnicę paschalną, rolę kobiecości i męskości w planie Bożym, a także głębię Maryjnego zawierzenia. W dalszych częściach Autor prowadzi refleksję o przyszłości chrześcijan, o tajemnicy końca czasów, o doświadczeniu śmierci, czyśćca i piekła – zawsze z perspektywy nadziei, która wyrasta z Ewangelii.
Niniejszy tom jest drugą częścią cyklu Anatomia wiary, w którym ks. Robert Skrzypczak krok po kroku analizuje problemy Kościoła. Każda kolejna część serii ukazuje się nakładem wydawnictwa Biały Kruk – oficyny znanej z najwyższej jakości edytorskiej, dbałości o piękno słowa i obrazu oraz troski o wierne przekazywanie prawdy katolickiej. Tak więc i to dzieło zostało przygotowane z wyjątkową starannością – bogato ilustrowane, wydane na najwyższym poziomie artystycznym i graficznym, aby treść duchowa znalazła godną oprawę.

Słowa Jezusa Chrystusa do polskiego narodu to wybór tekstów Anny Dąmbskiej "Anny" mających formę wewnętrznych rozmów ze zmarłymi, zbawionymi osobami, spotkania z Bogiem i Jego miłosierdziem. W niniejszym tomie "Anna" przekazuje przede wszystkim słowa Jezusa Chrystusa skierowane bezpośrednio do polskiego narodu, napomnienia i Boże życzenia dotyczące naszego nawrócenia jako zbiorowości. Was pragnę uczynić wizerunkiem narodu żyjącego wedle praw moich. Zachowam ziemię, oczyszczę ją i kiedy klęski przeminą, wspomogę was, abyście mogli dalej żyć w braterstwie, pokoju i miłości wzajemnej. Lecz narody, w których nie znajdę nic "mojego", pozostaną same w mocy nieprzyjaciela rodu ludzkiego i nic ich nie ocali.
Upodobałem sobie ziemię waszą, z której uczynić pragnę ziemię szczęśliwą. Królestwo Maryi uświęcić pragnę, aby stało się sercem świata. Stąd, jak ze źródła, tryskać będzie krew Syna mego, by odkupić świat.
Pali się Polska, może zginąć, jeśli nie staniecie w jej obronie.
Katastrofy żywiołowe nie będą trwały długo; wojna wyprzedzająca je również. Groza obu może ominąć Polskę, o ile przeciw nim wystąpi cały naród pomagający sobie, miłosierny, gościnny, dzielący się wszystkim, co posiada, pragnący ulżyć w cierpieniach tym, których one dotykać będą.