Mistagogia roku liturgicznego

Opis

Wspominanie – rozumiane jako sakramentalne uobecnienie – wydarzeń zbawczych Chrystusa od pierwszych wieków chrześcijaństwa stanowiło fundament celebracji liturgicznej i wpłynęło znacząco na proces kształtowania się roku liturgicznego. Liturgia była wówczas w centrum życia chrześcijańskiego i duchowości Kościoła.

Szczególnym nawiązaniem do tego pierwotnego i życiodajnego nurtu była wizja teologiczna przedstawicieli ruchu liturgicznego na przełomie XIX i XX wieku. Byli oni przekonani, że liturgia, tak jak w początkach Kościoła, jest szkołą modlitwy i życia. Pionier tego ruchu, Prosper Guéranger OSB (1805–1875), wiedział, że liturgia wpływa na nasze życie, kiedy ją rozumiemy, dlatego między innymi pragnął dać do rąk szerokich rzesz wiernych dzieło, które miało wprowadzić ich w liturgię świąt – w liturgię całego roku kościelnego. Podobnie czynili jego kontynuatorzy, choćby autor analogicznego dzieła Pius Parsch (1884–1954), z augustiańskiego klasztoru w Klosterneunburgu.

Teologia prezentowana przez ruch liturgiczny eksponowała rolę zbawczego misterium Chrystusa w liturgii. Stało się tak głównie dzięki Odo Caselowi OSB (1886–1948), który został nazwany mistagogiem misterium paschalnego dla zachodniego Kościoła, gdyż na nowo wydobył to wyrażenie z Tradycji i ukazał jego treść. Wskazał on na obecność samego Chrystusa i Jego misterium w liturgii sakramentów, w oficjalnej modlitwie Kościoła i w obchodach roku liturgicznego. Niedługo potem Sobór Watykański II dokładnie w tym duchu scharakteryzuje rok liturgiczny. Konstytucja Sacrosanctum Concilium tłumaczy, że „z biegiem roku Kościół odsłania całe misterium Chrystusa, począwszy od Wcielenia i Narodzenia aż do Wniebowstąpienia, do Zesłania Ducha Świętego oraz oczekiwania błogosławionej nadziei i przyjścia Pańskiego”. Przeżywanie tego Misterium łącznie z Eucharystią sprawia, że zbawcze czyny Chrystusa stają się uobecniane i skuteczne. Dopełnieniem tego nauczania staje się stwierdzenie zawarte w Katechizmie Kościoła Katolickiego: przez liturgię rok zostaje przemieniony i staje się rzeczywiście „rokiem łaski Pana”. Ekonomia zbawienia działa w ramach czasu, ale od chwili jej wypełnienia w Misterium Paschalnym Jezusa i w wylaniu Ducha Świętego jest antycypowana pełnia zbawienia jako „przedsmak” – Królestwo Boże wchodzi w nasz czas.

Szczególną rolę w przybliżaniu treści liturgii, zwłaszcza roku liturgicznego rozumianego jako obecność Chrystusa w Jego tajemnicach, miała s. Maria Renata Fudakowska, niepokalanka (1873–1956), która zajmowała czołową rolę w polskim ruchu liturgicznym – dzisiaj niestety zapomniana. Dotychczas została opublikowana jedna praca naukowa dotycząca s. Renaty Fudakowskiej, której autorem jest o. Szczepan Zachariasz Jabłoński z zakonu oo. paulinów, w ramach pracy licencjackiej w Sekcji Liturgicznej Instytutu Pastoralnego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, pod kierunkiem ks. dr. hab. Wacława Schenka w 1973 roku. Praca nosi tytuł: Siostra Maria Renata, Zofia Fudakowska, niepokalanka, jako propagatorka odnowy liturgicznej i została opublikowana w Studiach z dziejów liturgii w Polsce. Autor tej pracy zwrócił szczególną uwagę na pastoralno-praktyczny i wspólnotowy wymiar twórczości s. Renaty. Jeden z rozdziałów tej pozycji poświęca zagadnieniu roku liturgicznego. Autor wykazuje, że s. Fudakowska opierała się na pojęciu Kościoła jako Mistycznego Ciała Chrystusa, który uobecnia się podczas liturgii.