Konferencje o sześciu dniach stworzenia albo oświecenia Kościoła

Opis

Bonawentura z Bagnoregio († 1274) to jeden z najwybitniejszych teologów scholastycznych, generał zakonu franciszkanów, biskup Albano, kardynał, święty i doktor Kościoła.

Collationes in Hexaëmeron stanowi serię konferencji, czyli kazań uniwersyteckich, które zostały wygłoszone wobec profesorów i studentów Uniwersytetu Paryskiego w siedzibie studium generalnego braci mniejszych między 9 kwietnia a 28 maja 1273 roku. Cykl ten został przerwany, gdyż Bonawentura otrzymał nominację kardynalską i został wezwany przez papieża Grzegorza X do przygotowania prac Soboru Lyońskiego II.
Jest to więc ostatnie dzieło Bonawentury zawierające jego najbardziej dojrzałą myśl teologiczną i filozoficzną, choć nie zostało spisane ani zredagowane przez niego samego. Posiadamy natomiast dwie wersje (reportationes) tekstów spisanych przez słuchaczy, lecz nieautoryzowanych przez autora. Dwie redakcje uzupełniają się nawzajem, a zatem wydanie ich obu w formie synopsy pomaga we właściwej interpretacji myśli Bonawentury.

W dziele przewija się wiele wątków: zarówno filozoficznych, jak i teologicznych. Tematem konferencji nie jest, ściśle rzecz biorąc, sześć dni stworzenia, lecz poznanie Boga, które Bonawentura pragnął wyjaśnić w postaci sześciu wizji wyobrażonych przez figurę sześciu dni stworzenia, a z których zdążył omówić tylko cztery pierwsze. W tych konferencjach Doktor Seraficki polemizuje z błędami filozofów z Wydziału Sztuk Wyzwolonych (awerroizm), a przede wszystkim z takimi poglądami, jak: odwieczność świata, negacja nieśmiertelności duszy, zaprzeczenie Bożej Opatrzności i możliwości poznawania przez Boga rzeczy istniejących poza Nim, negacja ludzkiej wolności (przeznaczenie albo fatum, zdeterminowanie losu przez bieg ciał niebieskich). Według Bonawentury to Chrystus jest absolutnym centrum (medium) całej rzeczywistości i wszystkich nauk, dlatego prawdziwa mądrość chrześcijańska polega na poznaniu Chrystusa.

Ponadto Bonawentura dokonuje w Konferencjach ortodoksyjnej reinterpretacji niektórych idei Joachima z Fiore dotyczących jego teorii historii zbawienia. Wypada nadmienić, że ten temat był przedmiotem pracy habilitacyjnej Josepha Ratzingera, obecnego papieża Benedykta XVI (Die Geschichtstheologie des Heiligen Bonaventura, München 1959).
Jest to pierwsze tłumaczenie ostatniego dzieła Bonawentury na język polski, a w przypadku rękopisu ze Sieny – pierwsze całościowe tłumaczenie na język nowożytny.

Przełożył, zredagował i wstępem opatrzył Aleksander Horowski OFMCap