Jednym z najbardziej żywotnych obszarów prawa kanonicznego jest prawo rodzinne i małżeńskie: tak materialne, jak i procesowe. To ostatnie obejmuje dziedzinę procesów małżeńskich, głównie dotyczących stwierdzenia nieważności małżeństwa. Ukształtowane w średniowieczu regulacje prawne w tym zakresie ulegały wielokrotnie zmianom zmierzającym przede wszystkim do uproszczenia odnośnych procedur oraz ułatwienia wiernym dostępu do kościelnego wymiaru sprawiedliwości w tak szczególnej materii.
W ów wielowiekowy proces rozwoju ustawodawstwa kościelnego wpisuje się niedawna inicjatywa papieża Franciszka, który – zachęcony przez Synod Biskupów w 2014 roku – dokonał dzieła znaczącej reformy procesów o nieważność małżeństwa. Ogłoszony przezeń 8 września 2015 roku List apostolski Mitis Iudex Dominus Iesus (dla Kościoła Łacińskiego) stanowi milowy krok na drodze prowadzącej do szybszego poznawania prawdy o konkretnych małżeństwach, których ważność kwestionują sami małżonkowie.
