Komentarz do Pieśni nad Pieśniami (Tractatus de Epithalamio)

Opis

Epithalamium sive Explanatio in Canticis Canticorum (dalej: De Epithalamio) Grzegorza z Elwiry (IV w.) uważane jest za najstarszy komentarz do Pieśni nad pieśniami napisany po łacinie, który przetrwał do naszych czasów. Starsze komentarze: Wiktoryna z Patawii (250–303) i Retycjusza z Autun (IV w.) zaginęły. Dzieło dotychczas nie było tłumaczone na język polski, tym samym niniejsza książka jest udostępnieniem polskiemu czytelnikowi tego tekstu w postaci przekładu. Został on poprzedzony wprowadzeniem do lektury i towarzyszą mu komentarze, które zawierają uwagi filologiczne oraz konieczne objaśnienia rzeczowe. We wprowadzeniu została przedstawiona postać jego autora: zaprezentowano świadectwa pisane potwierdzające historyczność betyckiego biskupa oraz omówiono wątpliwości związane z określeniem dat jego narodzin i śmierci. Osobny paragraf poświęcono jego rzekomej przynależności do sekty lucyferian. Po omówieniu spuścizny literackiej przeanalizowano kwestie związane z De Epithalamio, takie jak: zachowane manuskrypty, autorstwo dzieła i wątpliwości co do poprzedzającego je wstępu, istnienie dwóch redakcji tekstu oraz pochodzenie i brzmienie cytatów biblijnych przytaczanych w komentarzu. Zaprezentowano związek pomiędzy działalnością homiletyczną Grzegorza z Elwiry a stosowaną przez niego metodą egzegezy biblijnej, zaś w kolejnym punkcie uwagi tłumacza odnośnie procesu translatorskiego.

Centralną część książki stanowi tekst przekładu De Epithalamio. Tłumacz musiał zmierzyć się z dość charakterystycznym dla glosy językiem, który – przez swoją oszczędność na poziomie semantycznym i gramatycznym – niejednokrotnie sprawiał istotne trudności. Wyzwaniem okazywała się niekiedy interpunkcja zastosowana przez hiszpańskiego wydawcę tekstu łacińskiego, z którego korzystano w niniejszej pracy, dlatego konieczne było sięgnięcie do wydania niemieckiego, co rzuciło światło na niejasne fragmenty De Epithalamio.

Przekładowi towarzyszy komentarz. Zawiera on nie tylko uwagi co do rozstrzygnięć translatorskich poczynionych przez tłumacza, ale także inne, o charakterze teologicznym oraz historyczno-kulturowym i biologicznym, co pozwala czytelnikowi lepiej uchwycić przesłanie tłumaczonego tekstu / Marek Gubernat MSF