Częstochowa

Opis

Poemat Grzegorza Wigilancjusza z Sambora (Gregorius Vigilantius Samboritanus, ok. 1523 – 26 II 1573 r.), profesora teologii w Akademii Krakowskiej i dziekana kolegiaty uniwersyteckiej św. Anny, opatrzony zwięzłym tytułem Częstochowa (Censtochova), ukazał się w drukarni Mateusza Siebeneichera w 1568 roku. Z powodu tematycznej i stylistycznej różnorodności wymyka się on próbom jednoznacznej charakterystyki. Odzwierciedla raczej twórczą ewolucję tematu i inwencyjne poszukiwania niż realizację gotowej, starannie przemyślanej koncepcji. To pod każdym względem, jak mówi poeta, „dzieło różnorodne” (opus diversum). Opis siedmiu świąt maryjnych, uznany za główny cel poematu, przechodzi płynnie w historię ikony jasnogórskiej. Jeśli była ona pierwotnie tylko dygresją, to okazała się tak bardzo inspirująca, że zdominowała ostatecznie temat uroczystości ku czci Matki Bożej. Kreśląc z niezwykłą łatwością kolejne dystychy elegijne, Samborczyk wplata w narrację o cudownym obrazie na Jasnej Górze wątki autobiograficzne, a swe świadectwo pobożności maryjnej w czasach reformacyjnych dysput wzbogaca poetyckimi wizjami. Jako czciciel „Królowej niebios” jest on jednym z głównych bohaterów tego poematu.