Biografie, autobiografie

Przeżywamy w Kościele Rok Jubileuszowy 2025, obchodzony pod hasłem „Pielgrzymi nadziei”. Takim pielgrzymem jest główny bohater książki Adam Prosper Burzyński (1755-1830), franciszkanin, prefekt apostolski w Egipcie i biskup sandomierski – człowiek wyjątkowy, którego warto poznać. Przewodnikiem po historii życia bp. Burzyńskiego jest jego następca w Sandomierzu, świętujący w tym roku czterdziestą rocznicę kapłaństwa.

w sprzedaży 24 kwietnia

Kapłan niezłomny. Sługa Boży, którego proces beatyfikacyjny trwa. Wizjoner, twórca Ruchu Światło-Życie. Ksiądz Franciszek Blachnicki odmienił pokolenia młodych Polaków. Jego oazy stały się przestrzenią wolności, wiary i formacji – a zarazem solą w oku komunistycznych władz. Ścigany przez SB, inwigilowany, oskarżany o działalność antypaństwową do końca pozostał wierny walce o prawdę.

Jego historia to opowieść o cudownym ocaleniu. Aresztowany przez Gestapo, trafił do Auschwitz, a następnie do celi śmierci, gdzie w obliczu wyroku doznał głębokiego nawrócenia. To tam odkrył swoją misję: oddać życie w służbie Bogu i Kościołowi.

Ty to jesteś, wiesz niezły gość. Takie zdanie często można usłyszeć od ks. Krzysztofa Marcyńskiego SAC, którego poznałem w czasie studiów w Wyższym Seminarium Duchownym Księży Pallotynów w Ołtarzewie. Takie samo zdanie można by z pewnością powiedzieć właśnie o szczególnym kaznodziei, jakim był ks. Piotr Pawlukiewicz. On sam o swojej działalności mówił to, co zamieszczono w tytule tej książki: Moją misją było gadanie o Panu Bogu. Jego twórczość, a właściwie zwyczajna posługa głoszenia Słowa Bożego, wielu już zainspirowała do pisania, badań, rozważań. Są z pewnością i tacy, którzy doświadczyli Bożej łaski, bo posłuchali kazania czy konferencji, którą ks. Piotr wygłosił. Jest on i dla mnie wyjątkową postacią, dlatego podjąłem się poszukiwania odpowiedzi na pytania: co sprawiało i nadal sprawia, że kazania czy homilie autorstwa ks. Piotra Pawlukiewicza po dziś dzień cieszą się ogromną popularnością? Co charakterystycznego, wyjątkowego jest w kaznodziejstwie ks. Pawlukiewicza? Książka, którą teraz czytasz, zawiera kilka odpowiedzi na te pytania, które są wynikiem podjętych przeze mnie badań w ramach pisania pracy magisterskiej. Trzeba też od razu dodać, że badania te miały charakter wstępny, stanowiący punkt wyjścia dla kolejnych badań.

W historii diecezji płockiej Arcybiskup Nowowiejski staje godnie obok takich Swoich znakomitych poprzedników, jak Aleksander z Madonne (1129-1156), Erazm Ciołek (1503-1522), Andrzej Krzycki (1527-1535), Andrzej Noskowski (1547-1567), Andrzej Stanisław Załuski (1723-1735) czy Michał Nowodworski (1890-1896). W stolicy Swej cieszy się Arcypasterz płocki dobrze zasłużoną czcią, a wybitna Jego praca znalazła uznanie zarówno rządu polskiego, który Mu w ostatnich latach nadał wysokie odznaczenie państwowe, jak i Ojca Świętego, który - zatrzymując Go na płockiej stolicy biskupiej, nadał Mu dodatkowo tytuł arcybiskupa Silio in partibus infidelium. Prof. dr hab. Adam Bochnak Publikacja Andrzeja Ruteckiego jest przykładem nowoczesnej hagiografii, czyli solidnej, wnikliwej i sumiennej prezentacji osoby wyniesionej na ołtarze w świetle dokumentów, relacji świadków i innych dostępnych źródeł oraz motywacji jego działalności, posługi, charyzmatu przez odniesienie do walorów (cnót) teologicznych. Autor jest wnikliwym badaczem, a jednocześnie sprawnym pisarzem. Jego pracę czyta się z wielkim zainteresowaniem, bo też język jej jest wręcz erudycyjny. Jest to pisarstwo aksjologiczne i religijne, bo pragnie odbiorcę utwierdzić w systemie wartości przedstawianej postaci. Publikacja jest oczekiwana, potrzebna czytelniczo i niezwykle aktualna. Prof. dr hab. Wiesław Jan Wysocki

Początkowo papież Franciszek chciał, aby ta wyjątkowa książka została opublikowana dopiero po jego śmierci, ale potrzeby naszych czasów i Jubileuszowy Rok Nadziei 2025 skłoniły go do udostępnienia swych wspomnień i refleksji już teraz.

Nadzieja jest pierwszą autobiografią w historii opublikowaną przez papieża. Pisana przez sześć lat, opisuje włoskie korzenie Franciszka i migrację jego rodziny z Europy do Ameryki Łacińskiej, przez jego dzieciństwo, młodzieńcze pasje i troski, powołanie, dorosłe życie i całą papieską posługą aż do chwili obecnej.

Franciszek przypomina kluczowe dylematy swojego pontyfikatu, pisze szczerze, bez lęku i proroczo o niektórych najważniejszych i kontrowersyjnych kwestiach naszych czasów: wojnie i pokoju (w tym o konfliktach na Ukrainie i Bliskim Wschodzie), migracjach, kryzysie klimatycznym, polityce społecznej, pozycji kobiet, seksualności, rozwoju technologicznym, przyszłości Kościoła i religii.

Nadzieja to z jednej strony istna skarbnica przemyśleń i anegdot, a z drugiej fascynujący i bardzo ludzki pamiętnik miejscami poruszający, czasami zabawny. Historia życia jednego człowieka, a jednocześnie poruszające duchowe przesłanie, które zafascynuje czytelników na całym świecie i będzie dziedzictwem nadziei papieża Franciszka dla przyszłych pokoleń.

Książkę wzbogacają niezwykłe fotografie, w tym prywatne i niepublikowane materiały udostępnione przez papieża Franciszka.

Carlo udowadnia, że świętość to nie historia sprzed stuleci, lecz coś, co jest możliwe tu i teraz. Pokazuje, jak można we współczesnym, skomplikowanym i nieprzyjaznym dla młodych ludzi świecie, także tym wirtualnym, odnajdywać sens życia i czerpać z niego pełnymi garściami.

Ta książka to nie tylko znakomita opowieść - to przepis na szczęśliwe życie. Znalazły się w niej obszerne fragmenty rozważań Carla, pierwszy raz przełożone na język polski, a także liczne świadectwa cudów, których młodzi ludzie doświadczają dzięki jego wstawiennictwu. Podczas procesu beatyfikacyjnego żartowano nawet, że Carlo sprawia Kościołowi nie lada problem - nie wiadomo, który cud wybrać!

Dla każdego chrześcijanina podchodzącego poważnie do kwestii wiary i życia wiarą na co dzień niezmiernie istotne znaczenie ma znalezienie osobistej drogi do Boga. Perspektywa spotkania z Nim i stanięcia w prawdzie przed Jego obliczem każe zastanowić się nad tym, w jaki sposób żyć, aby to spotkanie było radosne i błogosławione. Dlatego też każdy osobiście poszukuje jakichś wzorów do naśladowania, ideałów, które są mu duchowo bliskie, godne zaadaptowania w jego życiu i prowadzące do wiecznej szczęśliwości.

W kolejną rocznicę beatyfikacji Karoliny Kózki, której dokonał podczas swojej pielgrzymki do Ojczyzny św. Jan Paweł II, nie sposób przejść obojętnie wobec świadectwa bł. Karoliny Kózki, jej życia oraz ideałów, które jej na co dzień przyświecały i które leżały u podstaw jej świętego życia.
W swoim krótkim szesnastoletnim życiu bł. Karolina Kózka poprzez wychowanie i pracę nad sobą ukształtowała się jako osoba duchowo dojrzała, gotowa do podejmowania ważnych decyzji życiowych zgodnie z wyznawaną wiarą. Jako córka ubogiej chłopskiej rodziny prowadziła życie proste. Obowiązki życia codziennego, nieustanna modlitwa oraz szukanie i dostrzeganie Bożej obecności wypełniały jej każdy dzień. Cechą świętości bł. Karoliny Kózki było sumienne realizowanie wszystkiego, co przynosiła codzienność. Jej żarliwa i przenikająca każdą pracę i każdą sprawę modlitwa, tęsknota za spotkaniem z Jezusem Chrystusem w Najświętszym Sakramencie, udział w Eucharystii, budowanie poprzez zachowanie czystości i niewinności wyjątkowej więzi z Bogiem, oddanie się Mu na wzór Najświętszej Maryi Panny, do której miała szczególne nabożeństwo i głęboką cześć – to cnoty Karoliny w stopniu heroicznym. Jej codzienna ciężka i uczciwa praca, traktowana jako posługa, apostolskie zaangażowanie w życie wspólnoty parafialnej, szczególne wyczulenie na potrzeby bliźnich, służba im z poświęceniem, męstwem i dobrocią serca to ideały świętości bł. Karoliny Kózki, które dałby się streścić w stwierdzeniu „niezwykłe życie zwykłej dziewczyny”

Bezkompromisowy, ale czuły. Zakochany w kapłaństwie. Prowadził hospicjum, jednocześnie zmagając się z chorobą. „Onkocelebryta” – tak mówił sam o sobie. I chociaż wiadomo było, że jego stan jest ciężki, śmierć w marcu 2016 roku wydawała się zdecydowanie przedwczesna.

Jednak ludzie, którzy osobiście poznali księdza Jana, powtarzają: „on cały czas jest z nami". W poruszających rozmowach z Katarzyną Szkarpetowską wspominają jego bliskość, pasję i… słabość do steków.

Do nowego wydania książki dołączyliśmy wyjątkowy wywiad z ks. Damianem Jędrzejakiem – duchowym synem ks. Jana. Opowiada o ich relacji, wspólnej pracy w hospicjum i wsparciu, jakie otrzymał, gdy sam zachorował na nowotwór. To poruszające świadectwo pokazujące, jak ks. Jan potrafił nieść nadzieję nawet w najtrudniejszych momentach życia.

Część I niniejszej książki poświęcona jest błogosławionemu ks. Władysławowi Bukowińskiemu, postaci fascynującej i inspirującej, ale wciąż nie dość znanej w swej ojczyźnie. Cudem uniknąwszy rozstrzelania, wielokrotnie aresztowany i skazywany, nieustannie realizował swoje powołanie nawet w najtrudniejszych warunkach. "Błogosławiony troszczył się o życie wieczne innych, także w łagrach, nie bacząc na grożące mu niebezpieczeństwo śmierci. Według naocznych świadków, w obozach nie tylko spowiadał, jak nieliczni kapłani, ale też miał odwagę regularnie odwiedzać więźniów w obozowym szpitalu, aby ciężko chorych i umierających przygotować na śmierć i przejście do życia wiecznego. Także w czasie próby rozstrzelania w Łucku, jak sam wspomina, rozgrzeszał konających. Oznacza to, że troszczył się o życie wieczne czy zbawienie innych, bez względu na jakiekolwiek przeszkody, zagrożenia i konsekwencje. Traktował bowiem poważnie zasady katolickiej eschatologii". Ani w roku 1956, ani później, nie skorzystał z możliwości powrotu do Polski. Do końca służył tam, gdzie był najbardziej potrzebny tym, którzy go szczególnie potrzebowali, często całymi latami oczekując na możliwość spowiedzi i Eucharystię. Część II przypomina o próbie tworzenia w II Rzeczypospolitej wschodniej gałęzi jezuitów i nadania nowej dynamiki Unii kościelnej, zawartej pod koniec XVI w. Na tym polu szczególnie zasłużonym było czasopismo "Oriens", które dokumentowało wydarzenia z życia Kościołów wschodnich. Autor prezentuje spis tematów poruszanych na łamach tego dwumiesięcznika, ukazującego się od 1933 do 1939 roku. Jest to opracowanie wstępne, na tyle jednak interesujące, żepobudza do dalszych badań i być może zainicjuje pracę nad monografią "Oriensu".

Pojawia się zupełnie nagle. Niespodziewanie. By toczyć nierzadko młody organizm. Rak. Chiara zmarła, gdy miała 28 lat. Nowotwór wykryto, gdy była w piątym miesiącu ciąży. Nie poddała się jednak terapii, odkładając ją na później. Chciała urodzić dziecko i zrobiła to z radością, powtarzając: "Oto jestem". Myślała przede wszystkim o dobru maleństwa, które nosiła w swoim łonie... Czy historia kobiety zmarłej bardzo młodo może świadczyć, że życie jest cudownym darem? Że podążanie za Jezusem również w cierpieniu otwiera nas na światło? Odpowiedź na te pytania przynosi ta książka. Jej stronice wypełnione są słowami i wspomnieniami tych, co znali Chiarę i dzielili z nią głębokie doświadczenie wiary. A ona mocno wierzyła, że życie, gdy nie poddaje się w obliczu śmierci, staje się znakiem nadziei dla wszystkich…

Krew, łzy, przygody, walki, napięcie, oślepiające światła i gęste ciemności. Życie Franciszka z Asyżu to prawdziwa powieść. W tej pełnej pasji biografii Luc Adrian opowiada je z niezwykłą siłą i w smakowitym stylu. Odkurzając postać jednego z największych świętych, dzięki oryginalnemu i świeżemu spojrzeniu, odsłania autentyczne, płonące serce Brata. Ukazuje jego wewnętrzne zmagania, przemianę duchową i ewangeliczny radykalizm. Tworzy plastyczne opisy, głęboko ludzki obraz bohaterów, malując jednocześnie wielobarwny świat XIII-wiecznego Asyżu. To doskonała lektura dla młodego czytelnika, w której także niezależnie od wieku odnajdzie się każdy, kto szuka realnego świata wartości i emocji. Potężne, nowoczesne i pełne świeżości pióro Luca Adriana. To naprawdę ekscytująca fabularyzowana biografia św. Franciszka. Współczesny autor, dziennikarz z reporterskim zacięciem, napisał ją dla współczesnego czytelnika. Jest niczym scenariusz do filmu: wartka akcja, piękne opisy, żywe dialogi. Poszczególne sceny wyświetlają się w całej gamie barw, pobudzają wyobraźnię, intrygują, raz rozśmieszają, innym razem wzruszają. Tę książkę trzeba przeczytać, bo Franciszek jest w niej żywy, człowiek z krwi i kości! dr Andrzej Zając OFMConv Luc Adrian (ur. 1957), francuski dziennikarz i pisarz. Pracuje w tygodniku Famille Chrtienne. Przeprowadza wywiady z osobami o burzliwych życiorysach z ludźmi nawróconymi i byłymi więźniarkami. Jako autor książek o tematyce religijnej zyskał uznanie za swoje podejście do pisania. Cechuje go poczucie humoru, niekonwencjonalne przetwarzanie cytatów biblijnych oraz liczne nawiązania do współczesnej kultury. Jego książki są doceniane za świeże spojrzenie na tematykę religijną, dzięki czemu trafiają zarówno do osób głęboko wierzących, jak i poszukujących duchowości w codziennym życiu.

Zawsze po stronie prawdy. Zawsze po stronie najsłabszych. Zawsze całym sobą.

Dla jednych był najukochańszym "dziadkiem", fantastycznym szefem i świętym kapłanem, dla innych atakującym Kościół samozwańczym inkwizytorem, pragnącym zemsty ukrainożercą i skłóconym ze wszystkimi cholerykiem.

Na jego pogrzebie pojawiły się osoby niepełnosprawne intelektualnie, działacze narodowi, polscy Ormianie, opozycjoniści z okresu PRL i dziennikarze, od lewej do prawej strony. Najmniej było przedstawicieli hierarchii kościelnej.

Przez całe życie był niczym ogień, jakby wziął sobie do serca wezwanie z Apokalipsy: "Obyś był zimny albo gorący". I ten ogień wielu parzył: Służbę Bezpieczeństwa PRL, jej tajnych współpracowników, kościelnych karierowiczów i tych, którzy - jak uważał - w imię politycznej zgody postanowili zapomnieć o zbrodni na rodakach. Wielu mogło liczyć na jego pomoc, na rozmowę, na słowa wsparcia, na pomoc materialną, ale najwięcej poświęcił osobom upośledzonym intelektualnie. Zamieszkał z nimi w Radwanowicach i to było miejsce, gdzie najczęściej się uśmiechał.

Pierwsza biografia ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego to opowieść o człowieku, który - nawet za cenę odrzucenia i materialnego ubóstwa - żył w zgodzie z własnym sumieniem, odważnie i radykalnie.

Tytan pracy. Bezgranicznie ufający Bogu. Wytrwały w modlitwie. Apostoł bez granic. Nim Franciszek Maria­ od Krzyża Jordan został ogłoszony błogosławionym, już od dawna był wzorem dla wielu szukających Boga. Jego droga do kapłaństwa była pełna przeciwności, a podjęta przez niego misja założenia nowego zgromadzenia zakonnego (salwatorianów) wydawała się nierealna. Modlitwa, ufność i praca były dla o. Franciszka Jordana bronią przeciw trudom życia.

Oddajemy w ręce czytelników biografię męża wytrwałości, mając nadzieję, że przykład jego życia będzie dla wielu świadectwem nadziei oraz tej siły, która umacnia słabych i wywyższa poniżonych.

Zbrodnia dokonana na ks. Jerzym Popiełuszce w październiku 1984 roku mimo osądzenia i skazania wyznaczonych sprawców do dziś nie została do końca wyjaśniona. Dlaczego ks. Jerzy zginął? Czy jego śmierć była swoistą zemstą na nim i polskich biskupach? Wiadomo, że mordercy ks. Popiełuszki mieli związek nie tylko z wewnętrznym aparatem Służby Bezpieczeństwa, ale także z Moskwą i jej wpływami w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.

Niniejsza biografia ks. Jerzego Popiełuszki przenosi czytelnika do epoki, w której żył, i pozwala przybliżyć atmosferę tamtych czasów. Autor pisząc ją, wykorzystał wspomnienia wielu świadków, dzięki którym można bliżej poznać osobowość i duchowość tego niezwykłego kapłana. Na szczególną uwagę zasługują mało znane homilie i wywiady dołączone do głównego tekstu oraz nigdzie przedtem niepublikowane fotografie.

Wielkość ks. Jerzego Popiełuszki rodziła się przy ołtarzu. W słowach, które do nas kieruje, zawarta jest odpowiedź na najtrudniejszy moralny problem naszych czasów: Jak walczyć ze złem i ustrzec się nienawiści do tych, którzy je czynią?

Życie Najświętszej Maryi Panny w nadprzyrodzonych wizjach wielkich mistyczek: św. Elżbiety z Hesji, św. Brygidy Szwedzkiej, bł. Marii z Agredy i bł. Anny Katarzyny Emmerich. W 37 rozdziałach zostały przedstawione tajemnice życia Maryi i Jezusa. Pojawiają się także postaci rodziców Maryi oraz św. Józefa. Każde zdanie w tej książce zostało zaczerpnięte bezpośrednio z jednego z czterech mistycznych źródeł.

Holly Ordway w swojej biografii skupia się na głęboko zakorzenionej wierze katolickiej Tolkiena, która kształtowała jego życie, wybory oraz sposób postrzegania świata. Wiele książek opisujących życie Tolkiena nie poświęca wystarczającej uwagi temu aspektowi, niezbędnemu, by zrozumieć życie i twórczość pisarza.
Tolkien wielokrotnie sugerował, że z jego książek można wywnioskować, iż jest chrześcijaninem, a swoje najważniejsze dzieło– Władcę Pierścieni– określił jako fundamentalnie katolickie. Podkreślał zarazem, że jego książki nie są alegoriami i nie podejmują bezpośrednio tematów religijnych.
Książka Holly Ordway opisuje pełen wyzwań i trudności rozwój religijny Tolkiena, począwszy od jego dzieciństwa. Autorka skupia się na różnych aspektach duchowości pisarza: na relacji z matką, która przeszła na katolicyzm, co wywróciło jego dotychczasowe anglikańskie wychowanie; na miłości do protestanckiej dziewczyny, której sprzeciwiał się katolicki wychowawca Tolkiena; na inspirującej przyjaźni z C.S. Lewisem; wreszcie na wyzwaniach, jakie stawiała przed nim wiara w trudnych momentach życia, takich jak udział w I wojnie światowej czy zmiany w Kościele po Soborze Watykańskim II.
Książka bogato ilustrowana fotografiami z różnych etapów życia Tolkiena jest nie tylko jego biografią duchową, ale także studium ukazującym, jak przenikały się jego wiara i twórczość– w nieoczywisty i subtelny sposób.

Biografia świętego, któremu Ewangelia poświęca jedynie 26 wierszy, a jego imię pojawia się tam zaledwie 14 razy. By napisać biografię św. Józefa, znany teolog, ks. prof. Andrzej Zwoliński, kierownik katedry Katolickiej Nauki Społecznej, sięgnął po apokryfy, wielkie objawienia (Mari z gredy, Catheriny Emmerich i wielu innych) a także cuda Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny. Autor tłumaczy nam znaczenie teologiczne oraz tło historyczne wydarzeń, w których uczestniczył św. Józef, oraz żydowskie obyczaje religijne i społeczne. Narracji towarzyszą liczne reprodukcje dzieł sztuki, zdjęcia miejsc odwiedzanych przez Świętą Rodzinę, relikwie i dokumenty historyczne. Oblubieniec Najświętszej Maryi Panny, opiekun Jezusa i pogromca duchów piekielnych z którym Bóg komunikował się za pomocą snów. Św. Józef. 376 strony, mapy, 150 ilustracji czarno-białych, 40 stron kolorowych

Ksiądz Jerzy Popiełuszko wydawał się z pozoru zwykłym kapłanem, jednak jego prostota, pokora oraz poświęcenie wobec przebywających wokół niego ludzi ujawniły wyjątkowość tego młodego duszpasterza. Dzięki swojej postawie odzwierciedlającej się w wierności prawdzie, obronie wartości religijnych i moralnych, a także poprzez bycie dla bliźnich i trwanie z nimi w ich cierpieniu, znalazł godne miejsce w sercach wielu wiernych.

Publikacja ma na celu upamiętnienie życia Błogosławionego księdza Popiełuszki, jego męczeńskiej śmierci, jak i całej spuścizny duchowej, którą pozostawił w historii naszego narodu, oraz ożywienie kultu Męczennika. Dlatego też zamieszczono w niej życiorys księdza Popiełuszki oraz wspomnienia osób, które znały go osobiście. Osobny rozdział został poświęcony świadectwom wiernych, którzy doświadczyli cudów za wstawiennictwem Błogosławionego, przejawiających się w uzdrowieniach z chorób, nawróceniach, uzyskaniu potrzebnej pracy… Zapewne o wielu jeszcze nie słyszeliśmy, ale niewątpliwie wyprasza on potrzebne łaski u Boga dla tych, którzy szczerze i z ufnością go o to proszą.

Fascynujące życie Marii Gaetany Agnesi, wybitnej matematyczki, autorki pierwszej rozprawy o rachunku całkowym i różniczkowym, osoby o nieprzeciętnych zdolnościach i wielkiej duchem. W ciągu swego długiego i niezwykłego życia osiągnie ona światowy rozgłos, będzie wysławiana przez papieża i doceniana przez cesarzową. Napisze pierwszy w historii podręcznik rachunku całkowego i otrzyma – jako jedna z pierwszych kobiet w historii – katedrę uniwersytecką. Umrze w ubóstwie i zostanie pochowana w zbiorowej mogile. Mogiłę tę otoczy jednak sława świętości.

Już jako młoda dziewczyna Maria Gaetana włada kilkoma językami, wykazując zdolności matematyczne i filozoficzne. Zdobywa szybko wiedzę naukową i mądrość życiową, co owocuje jej sławą w świecie nauki do tego stopnia, że papież Benedykt XIV w 1750 roku przekaże jej katedrę matematyki i filozofii naturalnej na słynnym Uniwersytecie w Bolonii. Od 1752 roku Maria Gaetana realizuje swoje marzenie o studiowaniu teologii i poświęca się opiece nad chorymi, biednymi i bezdomnymi. Przez kilkanaście lat kieruje przytułkiem dla ubogich „Trivulzio” w Mediolanie, w którym też umiera.

Jej życie duchowe opierało się na trzech fundamentach: gorliwości w nauczaniu, nabożeństwie do Męki Pańskiej i ufności pokładanej w Bożej Opatrzności. .Każdy człowiek musi działać dla jakiegoś celu, chrześcijanin – dla Bożej chwały”, powiedziała kiedyś ludziom, którym chciwość i ambicja bardziej aniżeli niewiara przesłoniły zdrowe rozumowanie.