Religioznawstwo

Co łączy chrześcijaństwo z religiami pogańskimi, religię mono-teistyczną z wielobóstwem? Wydawać by się mogło, że nic... Jednak chrześcijaństwo wyrasta nie tylko z judaizmu. Korzeniami swymi sięga również świata grecko-rzymskiego, czerpie z filozofii greckiej. O tym dziedzictwie, jak się zdaje, łatwo dziś zapominamy. Książka prof. Anny Świderkówny i o. Włodzimierza Zatorskiego w pasjonujący sposób odsłania przed nami te obszary, podkreślając jak wiele możemy nauczyć się od starożytnych.

HISTORYCZNE KORZENIE NEOPOGAŃSTWA
KONCEPCJA CZŁOWIEKA
PANTEON
ZAŚWIATY
KULT
MIEJSCA ŚWIĘTE
NEOPOGANIE A POLITYKA

Celem tej książki jest ukazanie problematyki powrotu do wierzeń przedchrześcijańskich we współczesnym świecie. Ruchy, które to dążenie propagują, noszą ogólną nazwę neopogańskich. W pierwszej część pracy przedstawione są najbardziej znane ugrupowania, natomiast w drugiej uwypuklone są elementy, które dzielą poszczególne nurty neopogaństwa oraz te, które są dla nich wspólne. Środowiska neopogańskie są bardzo zróżnicowane. Każdy ruch kładzie nacisk na inny element rzeczywistości - niektóre grupy skupiają się wyłącznie na sferze kultowej, inne chcą zaznaczyć swoją obecność w sferze społecznej, kulturowej czy politycznej. Różne jest też podejście do wierzeń przedchrześcijańskich. Pewne grupy starają się je odtworzyć jak najdokładniej; inne dopuszczają pewną swobodę w kreowaniu nowych wartości, symboli czy rytuałów.

Na gruncie dziejów oraz wiary i pobożności starożytnego Izraela wyrosły i okrzepły dwie religie: chrześcijaństwo i judaizm rabiniczny. Największy paradoks polega na tym, że są one całkowicie autonomiczne, a zarazem nierozerwalnie ze sobą złączone rozlicznymi więziami. Innym paradoksem jest to, że przez prawie dwa tysiące lat, które upłynęły od narodzin chrześcijaństwa i judaizmu rabinicznego, wyznawcy obydwu religii skutecznie współdziałali... we wzajemnym oddalaniu się od siebie. Dlatego trzeba cierpliwie wydobywać i przypominać to, co nas łączy, a zarazem uświadomić sobie, jak wiele wykopano głębokich i dzielących nas przepaści. Proces separacji został zapoczątkowany jeszcze za życia Jezusa i w początkach istnienia Kościoła apostolskiego, a następnie był ustawicznie pogłębiany w pierwszych stuleciach ery chrześcijańskiej. Właśnie tej zapalnej problematyki dotyczą rozważania zamieszczone w niniejszej książce. Stanowi ona kontynuację poprzedniej, opatrzonej tytułem Starożytny Izrael. Od Abrahama do zburzenia świątyni jerozolimskiej przez Rzymian, która zawierała syntetyczny wykład historii i religii biblijnego Izraela. Na jej podłożu, o czym przesądziła sprawa mesjańskiej i Boskiej tożsamości Jezusa, dokonało się rozejście dróg Kościoła i Synagogi.

Ks. prof. zw. dr hab. Waldemar Chrostowski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Przewodniczący Stowarzyszenia Biblistów Polskich

W publikacji opisane zostały zagadnienia, które dotychczas pomijano lub też nie wystarczająco omawiano. Dzięki temu czytelnik może zapoznać się z "Księgą Najazdów" - informacjami o mitycznych najazdach na Irlandię, które dotychczas nie były przedstawiane tak szczegółowo. Sporo miejsca w książce poświęcono postaciom Boga Ojca i związanej z nim Najwyższej Władzy Irlandii, czy obrazowi Bogini Matki. Skrupulatnie opisane zostały operacje, jakich dokonywano na kalendarzu z Coligny. Przedstawione zostały także regulacje prawne dotyczące pozycji kobiety w społeczności celtyckiej. Przy okazji prezentacji miejsc kultu zaprezentowane zostały informacje pochodzące z najnowszych opracowań archeologicznych. Miłośnicy tradycji arturiańskiej znajdą natomiast szczegółowe przedstawienie legend, w których, zdaniem autorki należy upatrywać inspiracji dla literackich dzieł poświęconych Arturowi i Rycerzom Okrągłego Stołu.

"Skutki zaostrzania się religijnego fundamentalizmu mogą być bardzo groźne. Nawet jeśli nie doprowadzą do huntingtonowskiego zderzenia cywilizacji, to co najmniej podważą aksjologiczne fundamenty naszej, zachodniej kultury, spowolnią i utrudnią integrację mniejszości religijnych i nasilą postawy ksenofobiczne "obywateli Europy"; słowem utworzą silną tendencję przeciwstawną przebiegom integracyjnym i otwieraniem się społeczeństw na przybyszów z innych kultur i religii"…

Fragment recenzji dr. hab. Kazimierza Szewczyka z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zwięzły i wiarygodny przewodnik o islamie

Emir Carner, nawrócony z islamu sunnickiego i współautor bestselleru Islam bez zasłony. Wspólnie z apologetą Johnem Ankerbergiem napisali serię krótkich artykułów, które są pomocne w zrozumieniu islamu i prowadzeniu rozmów z muzułmanami.

Co islam ma wspólnego z Jezusem?

Chrześcijanie są często zaskoczeni, słysząc jak muzułmanie mówią: „My również wierzymy w Jezusa i darzymy Go wielkim szacunkiem”. Czy Jezus muzułmanów i Jezus chrześcijan jest tą samą osobą? Emir Caner, który wychował się w islamie i rozumie sposób myślenia muzułmanów, wspólnie z Johnem Ankerbergiem podejmują próbę odpowiedzi na następujące zasadnicze pytania:

– Jaką rolę Jezus odgrywa w islamie?
– Co Koran i tradycja mówią o Nim, a czego nie mówią?
– Dlaczego muzułmanie nie zgadzają się z tym, że Jezus jest Synem Bożym?
– Co znaczy dla muzułmanów, że Jezus narodził się z Dziewicy?
– Jakie praktyczne rezultaty wynikają z wiary w muzułmańskiego Jezusa?

Dzięki niniejszej książce będziesz w stanie zrozumieć zasadnicze różnice doktrynalne i lepiej poznać zasady wiary islamu, a także dowiesz się jak możesz dzielić się dobrą nowiną o prawdziwym Jezusie.

Po likwidacji zakonu jezuitów, podczas rewolucji, chrześcijanie zostają eksterminowani na terytorium Francji, majątek kościelny zagrabiony, a świątynie zbezczeszczone. Piątą i ostatnią część dzieła Carrolla wieńczy opis wzlotu i upadku skonfliktowanego z Kościołem Napoleona Bonaparte.

Do tej pory na polskim rynku wydawniczym ukazało się niewiele cennych publikacji ujmujących syntetycznie dzieje chrześcijaństwa. Z zadowoleniem powitałem więc zapowiedź wydania wielotomowego dzieła Warrena H. Carrolla, autora wielu cennych publikacji z dziejów Kościoła, skrupulatnego badacza i świetnego polemisty. Język, jakim się posługuje Carroll, sprawia, że jego dzieła czyta się jednym tchem. O sprawach trudnych i zawiłych pisze w sposób prosty i łatwo przyswajalny. Dzięki lekturze Historii chrześcijaństwa czytelnik pozna nowe, ciekawe wątki z dziejów Kościoła i przekona się, że ostatecznie w świecie nic nie dzieje się przypadkowo, chaotycznie, lecz rządzi tym Ktoś, kto jest Panem Historii, a człowiek obdarzony wolną wolą może starać się świat ten albo budować, albo niszczyć.
ks. prof. dr hab. Mieczysław Kogut

W swojej książce Tadeusz Kałużny SCJ opisuje ważne etapy drogi prowadzącej do pełnej jedności, o którą Kościół nie ustaje prosić Ducha Świętego. Wzorem doświadczonego przewodnika Autor bierze za rękę czytelnika i prowadzi go po dialogach z prawosławnymi, chrześcijanami asyryjskimi, chrześcijanami orientalnymi, luteranami, metodystami, anglikanami, reformowanymi, zielonoświątkowcami, uczniami Chrystusa, ewangelikalnymi, baptystami, mennonitami oraz ze starokatolikami. Każdego z partnerów rozmów traktuje równie poważnie i z równym znawstwem. Nikogo nie pomija i nie pozbawia głosu, ale pozwala mu przemówić swoją historią, doktryną, organizacją i zaangażowaniem w dialog z Kościołem rzymskokatolickim. Dzięki temu książce ks. Tadeusza bardzo blisko do podręcznika albo też słownika czy encyklopedii współczesnego ekumenizmu. Autor pokazuje, jak wiele zostało już uczynione na polu ekumenii i jak bardzo Kościoły zbliżyły się już do siebie. Jednocześnie nie ukrywa, że kwestii trudnych nadal jest wiele, a wyzwania, jakie stoją jeszcze przed Kościołami, są nader poważne.

Z recenzji wydawniczej
prof. dra hab. Zdzisława J. Kijasa OFMConv

książka lekko zakurzona, z zagiętymi rogami

Święta Teodora żyła w X w. w Konstantynopolu (zmarła w 940 r.). Po śmierci męża rozdała swój majątek ubogim, sama zaś poświęciła się służbie dla innych. Szczególną troską otoczyła św. Bazylego Nowego, wtedy sędziwego już starca. Tuż przed śmiercią złożyła śluby zakonne. Po śmierci ukazała się uczniowi św. Bazylego Grzegorzowi, któremu opowiedziała o swojej śmierci i pośmiertnej wędrówce przed tron Najwyższego. W relacji tej na uwagę zasługuje wstrząsający opis rozstania duszy z ciałem oraz trudności, jakie napotyka na swej drodze wędrująca ku Bogu dusza ludzka. W momencie śmierci człowiek zaznaje bowiem, obok bólu cielesnego także cierpienia psychicznego wywołanego świadomością ogromu popełnionych grzechów. Wszystkie te grzechy zostaną stopniowo wypomniane duszy człowieka w czasie przekraczania kolejnych dwudziestu "bram" prowadzących do miejsca pośmiertnego pobytu dusz ludzi sprawiedliwych. Diabły, pełniące przy każdej z takich bram obowiązki celników, pilnują, aby powierzonej im "komory celnej" nie przekroczył żaden grzesznik. O takich to właśnie komorach celnych, inaczej zwanych mytarstwami (od myto -cło), mówi prezentowana dzisiaj Państwu książka.

Pytanie "Czy nauka zastąpi religię?" rozumieć można na różne sposoby. Może ono presuponować pogląd, że nauka - zgodnie z oświeceniowym stanowiskiem - przejmuje funkcje, które spełnia religia. Inni odczytają je jako pytanie retoryczne: nauka nie może zastąpić religii, bo ta odpowiada na inne potrzeby. Wreszcie, pytanie to, choć sugeruje pewną rozłączność nauki i religii, wskazuje zarazem na to, co łączy te dwa zjawiska - na racjonalność. To właśnie racjonalność umożliwia autentyczny dialog pomiędzy nauką a religią.

Etyczno-religijne egzystowanie chrześcijanina zwrócone jest w stronę Boskiej tajemnicy, względem której możliwe jest egzystowanie w prawdzie. Zakłada ono wysiłek duchowej transformacji jednostki. Dopiero taka przetwarzająca się indywidualność może stać się "narzędziem prawdy".

Fragment Wprowadzenia tłumacza

Książka, której tytuł nawiązuje do myśli Jana Pawła II, jest zbiorem niezwykle głębokich rozważań, zebranych na drodze tułaczego, długiego i barwnego życia. Rodziły się one głównie podczas medytacji nad Ewangelią, oraz w trakcie pracy wśród ludzi i dla ludzi. Autor dzieli się z Czytelnikiem szczególnym świadectwem własnej wiary i miłości do Boga, którego nazywa Miłością, Boga, który nadaje sens życiu ludzkiemu. Rozważa między innymi o życiu i śmierci, grzechu i łasce, upadku i odkupieniu, nadziei, miłości Boga do człowieka, o tajemnicy duszy ludzkiej, opatrzności, o Kościele i rozbiciu chrześcijaństwa, o Duchu Świętym i tajemnicy Trójcy Świętej, o Matce Bożej. Książka ta to wspaniała katecheza dla wszystkich, którzy miewają chwile zwątpienia.

"Prorok Izajasz, autor większości spośród pierwszych 39 rozdziałów niniejszej księgi, żył i działał w Jerozolimie w drugiej połowie ósmego wieku przed erą chrześcijańską. Był arystokratą i wpływowym dworzaninem za panowania czterech królów judzkich, kolejno Ozjasza, Jotama, Achaza i Chiskiasza. O człowieku, który napisał pozostałe rozdziały, zwanym tradycyjnie Pseudo-, względnie Deutero-Izajaszem, nie wiemy nic - poza tym, że żył i tworzył w czasach niewoli babilońskiej, a więc przeszło półtora stulecia później. Izajasz był świadkiem wzrostu potęgi Asyrii, upadku królestwa Izraela, a przede wszystkim oblężenia Jerozolimy przez armię asyryjskiego satrapy Sancheryba i cudownego ocalenia stolicy, które sam przewidział. Pseudo-Izajasz prorokował w zupełnie odmiennej sytuacji historycznej - na wygnaniu, po klęsce Judy i zburzeniu Jerozolimy przez babilońskie wojska Nabuchodonozora, a być może i potem - po powrocie do ojczyzny."

Dziewiąta kwestia w zbiorze kwestii dyskutowanych O mocy Boga św. Tomasza z Akwinu dotyczy w głównej mierze pojęcia „osoba” i­ sposobu stosowania go w myśleniu i mówieniu o Bogu. Wierzący, który z całego serca stara się kochać objawionego i objawiającego się Boga, może przez całe życie nie zadawać sobie pytań zawartych w tej kwestii, a mimo to w szczerej prostocie, poprawnie i dokładnie ujmować dyskutowane tutaj prawdy wiary. Z drugiej jednak strony zadanie pytań zawartych w tej kwestii i prześledzenie odpowiedzi Akwinaty może przynieść wierzącemu wiele nieuchwytnego dotychczas światła i sprawić subtelną radość, bo odkrywanie rozumności tajemnic wiary jest jedną z najszlachetniejszych i najbardziej uprzywilejowanych pomocy w jednoczeniu się z żywym Bogiem. Tomaszowy sposób przyjmowania Bożego objawienia sprawia, że wyrażenie „rozumność wiary” nie musi być oksymoronem ­ można wręcz powiedzieć, że usilne staranie o odnajdywanie rozumności wiary opartej na objawieniu jest dla Tomasza imperatywem. Atrakcyjność wyjaśnień Akwinaty polega również na tym, że rozważania o Bożym byciu kimś osobowym można analogicznie zastosować do myślenia o ludzkim byciu kimś osobowym, a więc do odkrywania własnej tożsamości, jak też do myślenia o byciu kimś osobowym każdego człowieka. fragment Wprowadzenia do kwestii IX Piotra Lichacza OP

Kto narodził się Betlejem?
Kto pokochał nas wszystkich?
Kto zmarł i zmartwychwstał?
Mój Przyjaciel Jezus!
Ta prosta książeczka pomoże przybliżyć małemu dziecku postać Jezusa.

Redaktor naczelny tygodnika "The Economist" i jego felietonista pokazują, w jaki sposób i dlaczego religia przeżywa rozkwit na całym świecie, oraz ujawniają, jak duży wpływ ma ona na światową gospodarkę, politykę i inne dziedziny życia. Na całym świecie religia rozkwita na ulicy oraz w kuluarach władzy. Od Rosji przez Turcję po Indie narodami, które w zeszłym wieku zerwały z religią - czy nawet usiłowały ją wyplenić - obecnie kierują otwarcie religijni przywódcy. Dawniej świeckie konflikty, jak ten w Palestynie, przybrały zdecydowanie religijną formę. Książka Powrót Boga rzuca jasne światło na ten ogromny ukryty świat wiary, począwszy od egzorcyzmów w Sao Paulo, przez teleewangelizm w Kalifornii, po kościół domowy w Chinach. Wzrost wiary na całym świecie (między innymi za sprawą klęski komunizmu i przyspieszenia globalizacji) będzie miał gwałtowny i powszechny wpływ na nasz wiek. Już teraz widać jego destabilizujące skutki, bynajmniej nie tylko na przykładzie Iraku czy zamachów na World Trade Center. Religia odgrywa dużą rolę w wojnach domowych od Sri Lanki po Sudan. Wzdłuż dziesiątego równoleżnika, od Afryki Zachodniej aż do Filipin, fundamentalizm religijny i polityczne niepokoje wzajemnie się wzmacniają. W ostatniej części książki autorzy pokazują nam, jak te same amerykańskie ideały, które tworzyły niepowtarzalny styl religijny tego kraju, można by zastosować w całym świecie, aby rosnącą falę wiary skierować z dala od niestabilności i przemocy.

"Pisarstwo Johna Micklethwaita i Adriana Wooldridge'a jest konsekwentnie zwięzłe i inteligentne, a wnioski zrównoważone pracą przenikliwych umysłów, która powinna pomóc Amerykanom zrozumieć, jak bardzo ich polityka zmieniła się, może nieodwołalnie, w ciągu minionych czterdziestu lat". "New York Times"

Czym jest hinduizm? Czy da się go określić poprzez odniesienie do systemu kastowego i praktyki wegetarianizmu, czy też przez bezwzględny szacunek dla wszystkich istot żyjących aż po cześć oddawaną krowie? Albo może przez pojmowanie zewnętrznego świata materialnego jako iluzji, której ulega człowiek? Czy istotę hinduizmu określa pełne uznanie autorytetu ksiąg Wedy, czy bezwzględne przestrzeganie reguł kastowych albo może wiara w istnienie wiecznej jaźni ataman, przechodzącej stały cykl wcieleń sansara? Odpowiedź na te pytania nie jest prosta nawet dla wybitnych znawców przedmiotu. Tym większe uznanie należy się brytyjskiemu uczonemu, wykładowcy sanskrytu na uniwersytecie w Edynburgu, Johnowi L. Brockingtonowi, za niezwykle jasne i kompetentne wprowadzenie do hinduizmu. Autor ukazuje dzieje tej religii począwszy od Wed po wyłaniające się z niej heterodoksyjne nurty buddyzmu i dżinizmu. Omawia podstawowe systemy filozoficzne hinduizmu i zakres wpływu myśli europejskiej. Ukazuje całe bogactwo i różnorodność tradycji hinduistycznej, która zachowuje swą tożsamość w ciągłości jej podstawowych wątków.

Spis treści

Ireneusz S. LEDWOŃ OFM, Biblijne podstawy teologii religii

Teresa STANEK, Religie starożytnego Bliskiego Wschodu - zarys problematyki

Teresa STANEK, Asymilacja kulturowych i religijnych wartości ludów ościennych przez Izrael

Ks. Zbigniew NIEMIRSKI, Religia — na tropie biblijnej terminologii

Ks. Zbigniew NIEMIRSKI, Wiara i zbawienie w Starym Testamencie. Przyczynek lingwistyczny

Ks. Andrzej PIWOWAR, Objawienie Boże w Starym Testamencie. Pole semantyczne i specyfika pojęcia

Ks. Mirosław S. WRÓBEL, Uniwersalizm zbawczej ekonomii: Słowo, Mądrość, Duch

Krzysztof MIELCAREK, Powszechna wola zbawcza Boga na przykładzie Niniwy

Ks. Antoni TRONINA, Jahwe królem narodów. Perspektywa zbawienia pogan w Starym Testamencie

Andrzej S. JASIŃSKI OFM, Prorocy epoki królewskiej wobec obcych narodów

Ks. Roman KRAWCZYK, "Prawo wypisane w sercach ludzkich"

Ewa ZAJĄC, Teologiczno-soteryczne znaczenie przymierza noachickiego

Anna KUŚMIREK, Zbawienie narodów w Starym Testamencie

Ks. Jacek STEFAŃSKI, Boże objawienie poza granicami biblijnego Izraela w Starym Testamencie

Ks. Janusz NAWROT, Profetyzm pozabiblijny na kartach Starego Testamentu

Łukasz TOBOŁA, Magia w Starym Testamencie

Noty o autorach

Książka przedstawia ogólne tło religii Izraela w kontekście innych religii, przede wszystkim tych, z którymi religia Izraela stykała się na swej historycznej drodze w sposób bezpośredni. Były to religie Lewantu czyli ziem wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, religie Egipcjan, Mezopotamii, Anatolii, Persji, Grecji i Rzymu. Ks. Tomasz Jelonek (ur. w roku 1937) jest magistrem matematyki (Uniwersytet Jagielloński) i doktorem habilitowanym z teologii w zakresie teologii biblijnej (Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie), posiada tytuł profesora, jest kierownikiem Katedry Teologii i Informatyki Biblijnej i oraz opiekunem Specjalizacji Biblijnej na Wydziale Teologicznym PAT. Przez kilkanaście lat prowadził zajęcia na Uniwersytecie Jagiellońskim, a od roku 1972 prowadzi zajęcia z biblistyki. Jego dziedziną badawczą jest Biblia w kulturze świata, w tej dziedzinie zajmuje się także środowiskiem biblijnym, a szczególnie Ziemią Świętą. Wypromował ponad dwustu magistrów, trzydziestu licencjatów i piętnastu doktorów. Opublikował ponad 90 pozycji zwartych, ponad 700 artykułów i około tysiąca materiałów homiletycznych. Jest członkiem Zarządu Stowarzyszenia Biblistów Polskich.

Książka rabina Leona Treppa to znakomite kompendium wiedzy o Żydach i judaizmie. Autor przedstawia w zarysie dzieje swojego narodu, prezentując jego dorobek umysłowy i kulturalny. Omawia piśmiennictwo i literaturę żydowską, poczynając od starożytności (Biblia i Talmud) aż po czasy współczesne. Opisuje żydowskie święta i zwyczaje, wierzenia i symbole religijne. Znajdziemy tu także rozdziały poświęcone powstaniu i problemom współczesnego państwa Izrael, społeczności Żydów amerykańskich, nowoczesnym kierunkom w judaizmie, a także relacjom chrześcijańsko-żydowskim. Obecne wydanie, poprawione i uaktualnione, zawiera również informacje o żydowskiej mistyce (kabale) oraz debacie na temat Holokaustu. Napisana prostym i przystępnym językiem, książka ta zawiera ogromną ilość informacji, które zapewne z trudem pomieściłaby obszerna encyklopedia.