Filozofia

Czy w epoce "postmetafizycznej" nadal warto pytać o metafizykę? Karol Tarnowski - jeden z najwybitniejszych współczesnych polskich filozofów religii - odpowiada na to pytanie twierdząco.

Myśleć metafizycznie to zbiór esejów, rozpraw i rozmów, które ukazują, że pragnienie metafizyczne - potrzeba orientacji w świecie i pytanie o całościowy sens - jest nieusuwalnym wymiarem ludzkiego doświadczenia. Autor, w dialogu z Kantem, Heideggerem, Lvinasem czy Tischnerem, pokazuje, że metafizyka nie musi być systemem abstrakcyjnych pojęć, lecz jest czytaniem świata w świetle wartości prawdy i piękna. Szczególne miejsce zajmuje tu problem dobra, rozumianego jako wezwanie i obietnica ocalenia w świecie na zakręcie.

Najnowsza książka Karola Tarnowskiego to zaproszenie do samodzielnego myślenia, które nie godzi się na redukcję ludzkiego życia do "nagich faktów". To propozycja metafizyki otwartej, zakorzenionej w doświadczeniu, a zarazem głęboko związanej z nadzieją.

Jak przeżywać wolność, by była darem, a nie ciężarem?
Na czym polega prawdziwe spotkanie?
Jak prowadzić rozmowę, by nie zamieniła się w wymianę monologów?
W kilkunastu niepublikowanych dotąd w żadnej książce wywiadach ks. Józef Tischner – krakowski filozof, duszpasterz i mistrz słowa – stawia pytania, które wciąż nas bolą i fascynują. Rozmawiał trzy dekady temu, ale jego słowa brzmią tak, jakby były odpowiedzią na nasze dzisiejsze lęki: samotność epoki mediów społecznościowych, zamykanie się w bańkach informacyjnych czy wyzwania związane ze sztuczną inteligencją. Jego przemyślenia na temat problemów Polaków doby transformacji ustrojowej okazują się dzisiaj zadziwiająco aktualne.
To książka o wolności przeżywanej świadomie, o dialogu, który naprawdę otwiera, i o filozofii, która nie boi się mówić językiem górali.
Żywe, odważne i zaskakująco aktualne myśli Tischnera to przewodnik w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie najważniejsze:

Nowy, już 25. tom z serii Zadania Współczesnej Metafizyki obejmuje materiały z XXV Ogólnopolskiego Sympozjum z cyklu pod tym samym tytułem, i pod hasłem Filozofia o Bogu (14 XII 2023), zorganizowanego w Lublinie, w KUL, przez Katedrę Metafizyki oraz Katedrę Antropologii Filozoficznej i Filozofii Prawa, jak też wspartego przez Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu. Książka zawiera 10 tekstów podzielonych na dwie części. W pierwszej części pt. Bóg Filozofów, znalazły miejsce artykuły poświęcone głównym problemom filozofii Boga. Teksty nowe, stanowiące pokłosie sympozjum, zostały poprzedzone i podsumowane przedrukiem dwóch dawniejszych, ale nadal aktualnych artykułów nestorki polskiej filozofii Boga i religii, s. Zofii Józefy Zdybickiej, emerytowanej profesor i wieloletniego dziekana Wydziału Filozofii KUL: Filozofia a koncepcja i afirmacja Boga, Problem tak zwanej śmierci Boga. Autorka ukazuje w nich ścisłą zależność pomiędzy koncepcją filozofii a rozumieniem Boga, oraz przedstawia stanowiska teoretyczne i praktyczne negujące istnienie Boga, jak również omawia źródła współczesnych negacji Boga.

Dlaczego mielibyśmy dziś sięgać po książkę o Ojcach Kościoła? Po co nam wiedza o dziełach pisarzy starożytnego chrześcijaństwa? Czy nie powinniśmy raczej patrzeć w przyszłość, zamiast trwać uporczywie w przeszłości?

Tymczasem o. Raniero Cantalamessa, idąc za myślą Henriego de Lubaca, przypomina: Nie ma prawdziwej odnowy Kościoła bez powrotu do Ojców. Wciąż pozostają oni dla nas niezawodnymi nauczycielami wiary. Z każdą kolejną stroną tej książki, poświęconej największym mistrzom chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu, odkrywamy coraz mocniej prawdę o ich duchowej aktualności.

Ojcowie Kościoła uczą nas patrzeć dalej, widzieć głębiej i szerzej otwierać serce na łaskę, która pozwala żyć wiarą i miłością. Kto odważy się stanąć na ramionach tych duchowych gigantów, zyska spojrzenie, które przenika mgły i mroki tego świata.

By żyć naprawdę, potrzebujemy zaczerpnąć światła i mocy z odwiecznego Źródła. A na ramionach gigantów droga do Niego staje się jaśniejsza i bezpieczniejsza.

Wielkie prawdy wiary rozważane i przeżywane z Ojcami Kościoła

Filozoficzna błyskotliwość i teologiczny zdrowy rozsądek św. Tomasza z Akwinu od wieków budzą powszechny podziw. Profesor Peter Kreeft, autor Teologii w praktyce, zachwycił się również praktycznym wymiarem mądrości Akwinaty. Z arcydzieła św. Tomasza - liczącej 4 tysiące stron Summy teologicznej - wybrał 358 pożytecznych życiowych spostrzeżeń świętego i potraktował je jako odpowiedzi na pytania, które ludzie zadają sobie albo swoim duchowym przewodnikom. Odnoszą się one zarówno do kwestii zasadniczych, związanych z wiarą, jak i z pozoru trywialnych, życiowych. Po co nam Kościół? Dlaczego Bóg pozwala na zło? W jakiej formie zmartwychwstaniemy? Czy Bóg kocha komary? Czy grzesznicy zasługują na zbawienie? Odpowiedzi św. Tomasza zostały precyzyjnie wyłuskane z Summy przez Petera Kreefta i opatrzone jego przystępnym, współczesnym komentarzem. Tym samym każda zamieszczona w książce wskazówka przekonuje nas, że teologia to nie tylko akademicka teoria dla ekspertów, lecz życiowa mądrość dla każdego wierzącego, prowadząca do prawdziwego szczęścia, czyli świętości.

W niniejszej refleksji przedstawiona będzie wizja człowieka na przykładzie jednego z najwybitniejszych filozofów XX wieku, a mianowicie Gabriela Marcela, który jest czołowym przedstawicielem tak zwanego egzystencjalizmu chrześcijańskiego. Aby jednak dobrze móc zrozumieć myśl Marcela, przedstawione będą najpierw najbardziej podstawowe informacje dotyczące egzystencjalizmu (rozdział pierwszy), następnie jego teistyczne przejawy (rozdział drugi), a na samym końcu uwaga zwrócona będzie na człowieka w wizji Gabriela Marcela (rozdział trzeci). W opracowaniu nie zamierzam jednak korzystać ze wszystkich dostępnych źródeł i opracowań, ale ograniczę się do podstawowej literatury. Zamierzeniem zaś moim jest przedstawienie najbardziej istotnych refleksji dotyczących istoty ludzkiej w ujęciu Gabriela Marcela.

Książka Kraj Boga: Moja droga do szczęścia od myśliwego do obrońcy przyrody to autobiograficzna opowieść duchowa i filozoficzna, w której autor dzieli się swoją wewnętrzną przemianą od zdeklarowanego myśliwego i niszczyciela dzikiej przyrody do gorącego jej obrońcy i piewcy.