Teologia moralna

Jak podejmować decyzje zgodne z wolą Bożą? To jedno z najważniejszych pytań dla osób pragnących podążać drogami pogłębionego życia duchowego. Było ono istotne także dla św. Ignacego Loyoli, który kwestie wyboru, decyzji i wypełniania Bożej woli stawia przed odprawiającymi Ćwiczenia duchowe przede wszystkim w drugim tygodniu. Z pytaniem tym nie pozostawia rekolektantów samych, proponując im doskonałą pomoc duchową, jaką są Reguły służące do dokonania dobrego i rozsądnego wyboru.

Regułom tym poświęcona jest książka będąca owocem XLI Kursu Duchowości Ignacjańskiej, który odbył się w 2022 roku w jezuickim Centrum Duchowości w Częstochowie. Autorzy zamieszczonych w niej artykułów piszą między innymi o: trudnościach współczesnego człowieka w podejmowaniu decyzji, biblijnych przykładach dokonywania wyborów zgodnych z Bożą wolą, a także o dwóch rodzajach wyborów, trzech porach wyboru, dwóch sposobach dokonania go oraz podstawowych kryteriach poprawy i reformy własnego życia według zasad św. Ignacego.

Publikacja ta stanowi rzeczową pomoc dla wszystkich, którzy poszukują skutecznych narzędzi oraz konkretnych sposobów rozeznawania i wypełniania woli Bożej. Zawarte w niej treści mogą też stać się inspiracją do coraz głębszych i „,we wszystkim”, spotkań z naszym Stwórcą i Zbawicielem Jezusem Chrystusem.

Niniejsza książka zawiera przegląd dzieła człowieka, który nieustannie rozważał tajemnicę wiary i jej roli w ludzkiej historii.Jest owocem wielu lat nauczania teologii moralnej w Instytucie św. Sergiusza w latach 1950–1970, dojrzewającym w żywym kontakcie z audytorium. Omawia szeroko zakrojoną tematykę: moralność naturalną, etykę świata starożytnego (hellenizm, buddyzm), antropologię (zarówno ojców Kościoła, jak i psychologię głębi), sumienie w systemach nowożytnych (Kant, Marks, egzystencjalizm); analizuje też problem prawa i łaski oraz zła. Znalazło się tu także solidne opracowanie liturgii i kultu, sakramentów i ich roli w życiu moralnym, niewidzialnej walki ascezy w jej starciu z namiętnościami.

Autor zwraca się więc nie tylko do specjalistów od teologii moralnej, którzy znajdą tu drogę prawosławia prowadzącą do tej gałęzi teologii, ale również do szerszej publiczności, która szuka informacji, a także „formacji siebie samego” w świetle refl eksji nad słowem Bożym rozjaśniającym rozmaite aspekty życia w jego całości – z pomięciem różnic dzielących chrześcijan czy wierzących i niewierzących – i ogarniającym cały świat.

Niektóre grzechy śmiertelne w szczególny sposób naruszają porządek społeczny. Teologia moralna, opierając się na Biblii, wymienia, cztery grzechy wołające o pomstę do nieba:
-rozmyślne zabójstwo,
-grzech cielesny przeciwny naturze,
-uciskanie ubogich, wdów i sierot,
-zatrzymywanie lub odmowa zapłaty należnej za pracę.
Ich przypomnienie oraz analiza warunków sprzyjających ich rozwojowi, wpisuje się w tradycyjną katechezę Kościoła na temat podstawowych norm, które ustanowił sam Bóg.

SPIS TREŚCI

Przedmowa (ks. Krzysztof Jeżyna)

Wstęp

Rozdział I
WSPÓŁCZESNY KONTEKST WOLNOŚCI I ODPOWIEDZIALNOŚCI
§ 1. Doświadczenie wolności we współczesnym świecie
§ 2. Ucieczki od odpowiedzialności

Rozdział II
ISTOTA ODPOWIEDZIALNOŚCI
§ 1. Odpowiedzialność konsekwencją daru wolności
§ 2. Miłość fundamentem odpowiedzialności

Rozdział III
WYCHOWANIE DO ODPOWIEDZIALNEGO KORZYSTANIA Z WOLNOŚCI
§ 1. Odkrywanie hierarchii wartości i sensu życia
§ 2. Odpowiedzialność jako odpowiedź na powołanie

Rozdział IV
PŁASZCZYZNY ODPOWIEDZIALNOŚCI
§ 1. Odpowiedzialność za własną doskonałość chrześcijańską
§ 2. Wspólnotowy wymiar odpowiedzialności moralnej
§ 3. Odpowiedzialność za wspólnotę Kościoła
§ 4. Posłani do świata

Zakończenie

Wykaz skrótów
Bibliografia

Czy grzech innego może być moim?
Są takie grzechy, które prawdopodobnie by nie zaistniały bez udziału drugich osób, a w każdym razie ich popełnienie byłoby znacznie utrudnione. Kościół, opierając się na nauce Biblii, wymienia 9 grzechów cudzych:
Namawiać do grzechu
Nakazywać grzech
Zezwalać na grzech
Pobudzać do grzechu
Pochwalać grzech drugiego
Milczeć, gdy ktoś grzeszy
Nie karać za grzech
Pomagać w popełnieniu grzechu
Usprawiedliwiać czyjś grzech
Jak wyrwać się z pułapki grzechów cudzych?

Rozprawa doktorska o życiu i działalności znanego teologa Bernarda Häringa CSsR omawia jego biblijne i egzystencjalistyczne ujęcie osoby oraz implikacje antropologicznych podstaw w moralnym działaniu i w wybranych zagadnieniach teologii moralnej.

Odwołując się do kategorii grzechu społecznego i struktur zła ks. Henryk Szmulewicz ukazuje głębsze rozumienie współczesnej rzeczywistości i nazywa po imieniu korzenie nękającego nas zła. Za niesprawiedliwymi strukturami społecznymi, gospodarczymi i politycznymi kryją się grzeszne postawy i motywacje ludzi, takie jak egoizm, żądza zysku, pragnienie władzy, kult pieniądza, ideologii czy technologii. Autor postuluje zmianę postaw w odniesieniu do zła – nawrócenie serc i przemianę niesprawiedliwych, a tym samym niegodnych człowieka struktur. Czyni to przez odwołanie się do prawdy o Bogu Trójjedynym. (Ze Wstępu)

Problem eutanazji znajduje się obecnie w centrum zainteresowania wielu społeczeństw. Jest ona jednym z najbardziej niepokojących znamion tak zwanej “kultury śmierci”. Cechuje się tendencją do zakończenia życia w takim momencie i w takich okolicznościach, w jakich zadecyduje o tym wolna wola człowieka.
Choroba, cierpienie, ból, kalectwo, starość ukazywane są jako bezsensowny ciężar, od którego należy się uwolnić. W mentalności zwolenników eutanazji takim wyzwoleniem jest śmierć.
Nic bardziej błędnego. Naszym obowiązkiem jest zaspokojenie podstawowych a zarazem istotnych potrzeb ludzi chorych, a mianowicie: łagodzenie bólu i cierpienia, komunikacja z chorym, odpowiednia pielęgnacja oraz opieka religijna.

Zobowiązujący dar osobowego oddania się Chrystusa w Eucharystii oraz zobowiązujące wezwanie do szczególnego uczestnictwa w kapłaństwie Chrystusa, autor uczynił przedmiotem rozważań części drugiej Sakramentologii moralnej. Te dwa sakramenty Wieczernika Wielkiego Czwartku, jak wielokrotnie przypomina Jan Paweł II, łączy nierozerwalna więź, która na płaszczyźnie powinności moralnych jest więzią komplementarną.

Dynamizm moralności chrześcijańskiej ma swoje niewyczerpane źródło w sakramentalnych znakach zbawienia i łaski. Są one nie tylko nadprzyrodzonym darem, ale również moralnym zobowiązaniem. Ten powinnościowy wymiar sakramentów autor czyni tematem przewodnim swoich rozważań, zarówno w odniesieniu do szafarza, jak i przyjmującego sakrament na różnych etapach życia. Tom dotyczy moralnych powinności ? począwszy od przyjścia człowieka na świat (chrzest) przez dojrzewanie w wierze (bierzmowanie), a skończywszy na ziemskim obumieraniu w chorobie i śmierci (namaszczenie).

Książka przedstawia rozmowę ks. Roberta Nęckiego i ks.Piotra Gąsiora z ks. prof. Januszem Nagórnym.

Autor, wykładowca teologii sakramentalnej, przedstawia najnowsze refleksje teologiczne na temat sakramentów, powstałe w oparciu o nauczanie Soboru Watykańskiego II. Książka bardzo ważna, gdyż wiele podręczników teologii koncentruje się na ustaleniach dawniejszych, których język nie zawsze jest już zrozumiały.

Autor podejmuje problematykę ludzkiego życia od jego początków. Przedstawia istniejące dotąd opinie na temat statusu ontycznego nienarodzonego dziecka, dyskusje nad animacją, kwestie medyczne. Szczególnie ważne jest porządkowanie pojęć, którymi wyraża się poruszony problem oraz cała historia bioetyki, do której kwestia etyki życia należy.