Prawosławie

Jednym w głównych kierunków działalności Wydawnictwa Warszawskiej Metropolii Prawosławnej jest przybliżanie wiernym naszej Cerkwi w Polsce, jak też osobom innych wyznań bogatej spuścizny hagiograficznej Prawosławia. W minionych latach Wydawnictwo wydało szereg opracowań poświęconych świętym prawosławnym w Polsce, Ameryce, Białorusi czy Gruzji. Wpisując się w tej kierunek pracy w bieżącym roku światło dzienne ujrzała książka pióra ks. Piotra Nazaruka, prawosławnego duchownego niosącego posługę duszpasterską na Sardynii, która w znacznej swej części poświęcona jest najbardziej znanym świętym, których życie ziemskie związane było z terytorium współczesnych Włoch, a których kult jest na tym terenie nieprzerwanie pielęgnowany.
Prezentowana książka jest – siłą rzeczy – jedynie częściową i powierzchowną prezentacja tego tematu, bowiem odsłania ona niewielką część (dokładnie 42 postaci) niezliczonego zastępu świadków Chrystusa, których imiona zapisały się w pamięci wiernych Kościołów lokalnych.
Przybliżając zawartość publikacji Metropolita Warszawski i całej Polski Sawa w przedmowie do książki napisał m.in.: „Rozłam Kościoła w 1054 r. podzielił chrześcijan, stwarzając dwa ośrodki chrześcijańskie, bazujące z jednej strony na starej stolicy Cesarstwa – Wiecznym Mieście Rzymie, a z drugiej na Nowym Rzymie – Konstantynopolu. Wraz z postępującym podziałem Kościoła obie gałęzie chrześcijaństwa rozwijały się zasadniczo niezależnie od siebie, kultywując swoje lokalne tradycje. W wyniku tego z upływem lat stopniowemu zapomnieniu ulegała ważna część wspólnej tradycji Kościoła Chrystusowego. Częstymi ofiarami tego stanu rzeczy byli święci Kościoła niepodzielonego, których jedyną „winą” było to, że znaleźli się po „niewłaściwej” stronie granicy Wschodu z Zachodem. Ich kult przetrwał po dzień dzisiejszy. Często nie jest znany wiernym Cerkwi prawosławnej i to nie tylko w naszym kraju”.
O ile pierwsza, zasadnicza część książki poświęcona jest hagiografii, o tyle w drugiej części swego opracowanie autor opisuje – również w sposób wybiórczy, lecz interesujący – podziemia Rzymu: katakumby, miejsca doskonale pamiętające pierwsze wieki chrześcijaństwa. Ważną wiedzę poznawczą niesie też w sobie zaprezentowany w tej samej części pracy opis podstawowej symboliki starochrześcijańskiej, malarstwa katakumbowego oraz wczesnochrześcijańskiego rytuału pogrzebowego.
Istotny element książki stanowi również aneks, w którym znajdują się teksty liturgiczne związane z prezentowanymi świętymi przełożone na język polski przez prof. Aleksandra Naumowa, znanego badacza wspólnego dziedzictwa Wschodu i Zachodu oraz dawnych dziejów Prawosławia w Rzeczypospolitej. Jak napisał metropolita Sawa w przedmowie „Teksty te niosą w sobie głębię charakteryzującą całą prawosławną hymnografię, dlatego też są godne uwagi i dokładnej, twórczej lektury”.
Książka zawiera obszerną bibliografię oraz resume w języku angielskim i rosyjskim. Ponadto na szczególną uwagę zwraca też wyjątkowo bogata szata graficzna, w ramach której zaprezentowano nie tylko wizerunki ikonograficzne prezentowanych świętych, ale i współczesne fotografie miejsc, z którymi związane było ich ziemskie życie.
Prezentowane opracowanie wydaje się być potrzebne współczesnemu, i to nie tylko prawosławnemu, czytelnikowi.

WSTĘP

Podręcznik zawiera podstawowe wiadomości o języku cerkiewnosłowiańskim (liturgicznym). Jego celem jest dostarczenie niezbędnego minimum wiedzy w zakresie dwóch pierwszych działów gramatyki, tj. fonetyki i morfologii języka używanego w liturgii Cerkwi Prawosławnej na terenie naszego kraju, inaczej niż ma się to z działem trzecim czyli składnią i wiadomościami uzupełniającymi. Materiał zawarty w podręczniku podzielony został na trzy podstawowe części. Część I – „Wiadomości wstępne” obejmuje informacje o alfabecie cerkiewnosłowiańskim, zasadach pisowni, wartości głosowej (wymowie) znaków literowych, akcencie, interpunkcji oraz o zasadach skracania wyrazów pod tytlem (titłem). Część II stanowi – „Przegląd części mowy”. Na szczególną uwagę zasługują tu różnorodne formy czasownikowe, których odpowiedników już nie używa się w języku polskim, jak np. imperfectum, aoryst, perfectum czy plusąuamperfectum. Niektóre rozdziały części morfologicznej mogą wydać się dość kontrowersyjne, np. „Stopniowanie przymiotników”. Jest to spowodowane zróżnicowanym podejściem do tego zagadnienia wszystkich trzech autorów gramatyk języka cerkiewnosłowiańskiego, które wykorzystano w niniejszej pracy. Część III zawiera obszerne wiadomości ze składni cerkiewnosłowiańskiej. Tu z kolei zwracają na siebie uwagę takie specyficzne konstrukcje składniowe, niespotykane w języku polskim, jak celownik niezależny, biernik z imiesłowem, biernik, celownik oraz mianownik z bezokolicznikiem, a także zjawisko językowe zwane „antyptosis”, o którym nie wspomina się we współczesnych zagranicznych gramatykach języka cerkiewnosłowiańskiego, jak również w polskich gramatykach języka scs. Ponadto w rozdziale poświęconym uzupełnieniu należy zwrócić uwagę na podrozdział odnoszący się do wiadomości o tzw. strukturze powierzchniowej i głębokiej wypowiedzenia, co przyczyni się w bardzo poważnym stopniu do prawidłowego odczytywania znaczenia cerkiewnosłowiańskich tekstów. Na końcu pracy przed biografią autora podręcznika został umieszczony słownik cerkiewnosłowiańsko-polski zawierający oprócz haseł skomplikowane dla zrozumienia wyjątki tekstów z ich objaśnieniami.

Wcześniej niż zwykle, ponieważ nie przed świętem Narodzenia Chrystusa, lecz przed świętem Zmartwychwstania Pańskiego, ukazał się kolejny album z serii „Kolory Prawosławia”, serii, która już na trwałe wpisała się w prawosławną przestrzeń wydawniczą w naszym kraju. W ramach tej serii prezentowana jest wielobarwność i różnorodność Prawosławia w różnych zakątkach świata. W dotychczasowych albumach wydawcy udało się przedstawić duchowe i materialne bogactwo Cerkwi prawosławnej w kilkunastu europejskich krajach i w tak bliskiej każdemu chrześcijaninowi Ziemi Świętej – ojczyźnie naszego Zbawiciela. Ostatnie dwa albumy zostały poświęcone Prawosławiu w Grecji (pierwszy przedstawia Grecję kontynentalną, a drugi greckie wyspy), natomiast przedmiotem najnowszego, już czternastego albumu, jest Święta Góra Atos.