Historia Kościoła

Książka dla dzieci, ale też do wspólnego czytania przez dzieci i rodziców i odkrywania opisanych miejsc podczas spacerów – tych prawdziwych i tych wirtualnych.

Mariola Jarocka, autorka książek dla dzieci, zaproponowała tym razem do czytania 15 legend, które wiążą się z wrocławskimi kościołami leżącymi w obrębie wrocławskiego starego miasta. Napisane prostym, barwnym językiem przybliżają historię, tradycję i kulturę dawnego Wrocławia. Autorką niebanalnej szaty graficznej, z pewnością inspirującej wyobraźnię, jest Dorota Domagała. W książce znajduje się oprócz opowieści legendowych jeszcze druga „ścieżka” – edukacyjno-poznawcza. Każda legenda dotycząca danej świątyni poprzedzona jest przystępnym opisem przybliżającym historię i najciekawsze zabytki, które można tam podziwiać, a pomagają w tym towarzyszące tekstowi zdjęcia. Na końcu czytelnik znajdzie słowniczek trudniejszych pojęć, które pojawiają się w tekście i nie zostały wcześniej wytłumaczone.

Historia prześladowań, tajemnicy i przetrwania, która zainspirowała MARTINA SCORSESE do filmu „MILCZENIE” Fascynujący reportaż i nieznana, wstrząsająca historia. John Dougill, niczym detektyw docierał do potomków ukrywających na japońskich wyspach chrześcijan. Ludzi, którzy przez stulecia musieli ukrywać swoją wiarę, której otwarte wyznawanie groziło prześladowaniami, torturami i śmiercią. Wszystko zaczęło się w roku 1543, gdy u japońskich brzegów przypadkowo, bo zbaczając z kursu, zacumowała dżonka z dwoma portugalskimi jezuitami na pokładzie. Pierwsi Europejczycy byli nie mniej zaskoczeni mieszkańcami i ich obyczajami, co tubylcy. Podróżni pokazali zachwyconym Japończykom muszkiet. Sześć lat później – Biblię. Jak zmieniła się przyniesiona z Europy wiara w Jezusa w zderzeniu z japońską mentalnością i kulturą? Dlaczego stała się przedmiotem nienawiści japońskich władców a jej wyznawcy byli masowo skazywani na śmierć?

Kształcenie duchownych to zagadnienie trudne, szczególnie w kontekście opisywanego przez media kryzysu Kościoła i kapłaństwa. Autor w naukowy sposób przedstawia zagadnienie związane z tradycyjną formacją kapłańską na przestrzeni ostatnich wieków. Tematem pracy jest zarówno formacja seminaryjna księży świeckich, jak i zakonnych.

Gietrzwałd ze względu na niezwykłe wyciszenie jest nieporównywalny z Fatimą, Lourdes, la Salette, czy Guadalupe. To jedyne w Polsce i jedno z 12 na świecie, miejsce Objawień Najświętszej Maryi Panny – oficjalnie uznanych przez władzę kościelną.
Objawienia maryjne rozpoczęły się tu 27 czerwca i trwały do 16 września 1877 roku. Był to jedyny taki na świecie wywiad z Maryją, łączący doczesność z wiecznością. Matka Zbawiciela objawiła się wizjonerkom 160 razy. Jako dziennikarz zapragnąłem ruszyć śladem tamtych wydarzeń.
To miejsce uzdrowiło mnie, przywróciło na łono Kościoła. Uderzyło swoją mocą i emanacją duchowości. Miałem poważne kłopoty ze zdrowiem. Groziła mi operacja. Postanowiłem oddać się w Gietrzwałdzie pod opiekę Maryi i dokonał się cud – ingerencja chirurga nie była potrzebna. Na pamiątkę przechowuję skierowanie na stół operacyjny.
Rozpoczęła się moja niezwykła, duchowa przemiana. Sądziłem, że zaczynam odkrywać pieczołowicie skrywaną dzisiaj przed światem tajemnicę cudownych zdarzeń. Okazało się, że odkryłem na nowo siebie, a konkretnie – na nowo się narodziłem. Zawierzyłem Niepokalanie Poczętej, a przez nią i jej Synowi.
Reporterskie śledztwo w sprawie 160 objawień Maryi dla Polaków na trudne czasy dedykuję Niepokalanej.

Wulkany budzą się na nowo, trzęsienia ziemi niszczą całe miasta. Szaleją tornada i tsunami, zmienia się klimat. Zaraz za progiem toczą się krwawe wojny, których nikt nie chce nazwać wojnami. Chrześcijanie są mordowani za wiarę na skalę niespotykaną wcześniej. Zaczynają się wędrówki ludów, nienormalność staje się normą. Wielcy gracze finansowi z premedytacją rujnują całe narody. Czy to są znaki?
Czy Franciszek uważa się za ostatniego papieża? Czy sugeruje, że Antychryst już chodzi po naszych ulicach i niebawem wybierzemy go na swego władcę? Czy to za tego pokolenia Kościół zostanie zniszczony, a Bóg będzie mógł uratować świat już tylko przez powtórne przyjście prawdziwego Zbawiciela?
Ojciec Święty Franciszek wracając do Rzymu z pielgrzymki na Filipiny w styczniu 2015 roku powiedział;
„Jest taka książka, przepraszam, że robię reklamę, (...) została napisana w 1903 roku w Londynie.... (...) Nosi tytuł „Władca świata”, a autorem jest Robert Hugh Benson. I chociaż została napisana w 1903 roku, to warto ją przeczytać, a czytając ją dobrze zrozumiecie, co mam na myśli mówiąc o „kolonizacji ideologicznej”“.
Kolonizacja ideologiczna trwa: gender, aborcja, eutanazja, agresywne wyrzucanie wiary z przestrzeni publicznej. Istnieje sposób na weryfikację papieskiej wizji przyszłości. To analiza znaków, za pomocą których Bóg próbuje kierować współczesnymi losami świata. Mamy się czego obawiać, jeśli pokrywają się one z treścią powieści Lord of the World, (Władca świata)…
Cywilizacją ukazaną w tej profetycznej wizji rządzi dobry Antychryst, a globalizacja gospodarcza i ideologiczna staje się faktem. Mowa jest o powszechnym buncie natury, o straszliwych prześladowaniach i zdawałoby ostatecznym zniszczeniu Kościoła.
Czy to wszystko przed nami? Przyjrzyjmy się znakom opisanym w naszej książce.

Prezentowana monografia wpisuje się w nurt badań politologicznych dotyczących relacji między religią i polityką oraz ruchów społecznych i politycznych. Nie budzi bowiem wątpliwości fakt, że religia istotnie wpływa na funkcjonowanie władzy, zarówno w systemach łączących sferę polityczną i religijną, jak i w tych, które odżegnują się od tego typu rozwiązań. W niniejszym opracowaniu uwaga zostanie skierowana na utworzoną w 1959 roku Konferencję Kościołów Europejskich (the Conference of European Churches – CEC). Głównym celem badawczym realizowanym w publikacji jest analiza stanowiska CEC wobec integracji europejskiej. W monografii za integrację uznaje się sumę uzależnionych od siebie zmian prowadzących do łączenia się elementów składowych w określoną strukturę społeczno-kulturalną, która jest wewnętrznie zróżnicowana, ale funkcjonuje jako harmonijna całość. Efektem tego procesu jest powstanie heterogenicznego społeczeństwa zjednoczonego wokół wspólnego, relatywnie niezmiennego systemu wartości i norm zwanego rdzeniem kultury. W polityce integracji nacisk kładzie się więc na podobieństwa i wzajemną wymianę, które prowadzą do solidarności zróżnicowanych składników kulturowych i etnicznych. Jednocześnie należy zaznaczyć, że integracja jest rozumiana jako liczne procesy, ponieważ zmiany prowadzące do powstania heterogenicznej całości zachodzą w licznych obszarach, m.in. gospodarki, polityki i społeczeństwa.

Własność prywatna, socjalizm, wolny rynek, kryzys finansowy… Co mówią nam o nich encykliki Caritas in Veritate czy Laudato si’?

Papieska ekonomia ukazuje Kościół katolicki jako jeden z najważniejszych autorytetów w kwestii demokracji i kapitalizmu. Opierając się na analizie encyklik społecznych kolejnych papieży od Leona XIII do Franciszka, zwłaszcza zaś spuścizny Jana Pawła II, o. Maciej Zięba przekonująco kreśli obraz katolickiej nauki społecznej w fascynującym napięciu i dialogu z polityczną i ekonomiczną myślą liberalną. Poprzez szczególną pielęgnację sfer wolności i międzyludzkich więzi papieska wizja dokonuje pojednania światów, pomiędzy którymi sceptycy niesłusznie stawiają mur. Autor przekonuje, że istotą tego pojednania jest godność człowieka leżąca u podstaw chrześcijańskiej tożsamości.

Papieska ekonomia stanowi zmienioną i znacznie poszerzoną wersję książki Papieże i kapitalizm (Znak 1998), o której ks. Józef Tischner pisał, że „może odegrać istotną rolę w kształtowaniu nowych form zaangażowania katolików w życie polityczne”.

Publikacja prezentuje okrągłe rocznice wielu wydarzeń, które zbiegają się w 2017 roku. Wszystkie miały ogromny wpływ na życie i rozwój Kościoła:

1517 – wystąpienie Marcina Lutra, które doprowadziła do rozłamu chrześcijaństwa;

1717 – koronacja koronami papieskimi obrazu Jasnogórskiej Pani oraz założenie wolnomularstwa;

1917 – objawienia Matki Bożej Fatimskiej, rewolucja październikowa oraz założenie Rycerstwa Niepokalanej.

„Kościół w czasie przełomu” ukazuje nie tylko trudne dla chrześcijaństwa momenty, ale również Bożą ingerencję w życie Kościoła w Polsce i na świecie.

Jak Kościół przywrócił kobiecie prawo do swojego ciała?
W jaki sposób papież Leon uratował Rzym przed Atyllą?
Jak wczesnośredniowieczny duchowny z Yorku ocalił Arystotelesa i Platona?
Jak samotny ksiądz z Nowego Świata walczył z „oświeconymi” naukowcami o uznanie równości wszystkich ras?
W jaki sposób Jan Paweł II przyczynił się do upadku komunizmu?

Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w tej porywającej książce. Dzięki niej dowiesz się, jak wiele z wartości, który uważamy za niezbywalne i fundamentalne dla naszej cywilizacji, zawdzięczamy nauce Chrystusa i Jego Kościołowi. Jej autor dobitnie i jasno udowadnia, że bez Kościoła nasz świat nie byłby taki, jakim go dziś znamy. Przypomina, że nawet tak podstawowe prawa, jak prawo do życia, godności osobistej i równości w czasach przedchrześcijańskich stanowiły dobra dostępne jedynie dla wybranych. Zwraca także uwagę na ogromny i niezastąpiony wkład Kościoła w artystyczne i naukowe osiągnięcia ludzkości.

Ta książka pokazuje, że chrześcijaństwo tak radykalnie zmieniło świat na lepsze, że nawet najbardziej zagorzali ateiści powinni dziękować za to, że Chrystus dał światu Kościół. Bo naprawdę nie chcieliby żyć w świecie, w którym nie byłoby chrześcijaństwa.

Odkryj, jak wiele ludzkość zawdzięcza Kościołowi! Przekonaj się, że jest on naprawdę zadziwiający!

Czwarty, ostatni tom serii, obejmującej zabytki sztuki sakralnej na terenach dawnego województwa trockiego, przedstawia trzy nieistniejące obiekty sakralne Grodna: kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (tzw. fara Witoldowa) wraz z parafialnym szpitalem św. Ducha oraz zespół klasztorny Karmelitów Bosych z kościołem pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Obiekty te zajmowały eksponowane miejsca w układzie urbanistycznym miasta i mimo że żaden nie przetrwał do naszych czasów, to ich walory artystyczne i złożone dzieje stanowią ważny element kulturowej panoramy Grodna. Opisowi i omówieniu architektury towarzyszy kompleksowe przedstawienie wystroju oraz stałego i ruchomego wyposażenia kościołów. Książka została zaopatrzona w spisy wykorzystanych materiałów archiwalnych, bibliografię, indeksy nazwisk i miejscowości oraz spis ilustracji.

Wśród nieprzeliczonej rzeszy świętych, żaden nie posiadł tak wielkiej w dzisiejszych czasach sławy jak św. Franciszek. U niego to miłość Boża uwydatniła się w cnotach, najbardziej wzruszających serce teraźniejszego człowieka; tym bardziej mu imponują, im mniej sam jest skłonny je pełnić: w miłości bliźniego i ubóstwie. Chwała św. Franciszka trwała przez całe średniowiecze, podczas nowowierstwa w. XVI i oświecenia wolteriańskiego doznała zaciemnienia; dzisiejsze czasy dopiero nowym blaskiem rozjaśniły wizerunek Poverella. Ale oraz z innego punktu widzenia podjęły kult tego, który wszelkie stworzenie nazywał bratem swoim i siostrą. Stosunek średniowiecza do świętego wyraża doskonale wielka księga Bartłomieja Pizańczyka De conformitatibus, o podobieństwach św. Franciszka do Pana Jezusa, wyraża tak przedmiotem jako i sposobem dowodzenia, z logistycznej argumentacji uplecionym. Nasza doba wznowiła cześć jego pamiętną książką Sabatiera pod znamiennym nagłówkiem Życie Franciszka z Asyżu, wznowiła ją przynajmniej w rozległych kołach elity umysłowej. W historyzmie swoim staramy się odtworzyć postać świętego asyskiego, wstawić ją w splot ówczesnych wydarzeń, na tle ich uprzytamniając rozumieniu naszemu, wpływ jego uwydatnić na czas, na ludzi, nakreślić znaczenie w rozwoju cywilizacji religijnej, umysłowej, artystycznej, społecznej. Trzeba tu aparatu ogromnego, ale bez niego dzisiejsze pokolenie nie znajduje drogi, którą by mogło dojść do pojęcia mężów przeszłości.

W kontekście szybko rozwijającej się teologii religii, a w niej opcji pluralistycznej, Magisterium Kościoła katolickiego interweniowało kilkakrotnie. Najważniejsza była Deklaracja Dominus Iesus opublikowana w 2000 r. przez Kongregację Nauki Wiary. Znamienny jest już sam podtytuł tego dokumentu: "O jedyności i powszechności zbawczej Jezusa Chrystusa i Kościoła". Kwestia pierwsza i zasadnicza dotyczy podważanej przez teologów opcji pluralistycznej doktryny o jedyności i powszechności zbawczej Jezusa Chrystusa. Tematowi temu była poświęcona książka Jedyność Jezusa Chrystusa. O jedyności i powszechności zbawczej Jezusa Chrystusa w kontekście chrześcijańskich teologii religii (Warszawa 2005). Do opracowania pozostały jeszcze dwa inne zagadnienia poruszone w deklaracji: jedyność i powszechność zbawcza Kościoła oraz rola zbawcza religii niechrześcijańskich. Stały się one przedmiotem obecnej monografii.

Kolejny, czwarty już tom z serii zatytułowanej „Ecclesia clerusque temporibus medii aevi” został poświęcony prezentacji wyników badań nad parafiami na obszarze władztwa zakonu niemieckiego w Prusach. Badania te zostały przeprowadzone w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki pt. „Parafie w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach w latach 1243–1525” (DEC–2011/01/B/HS3/00828). Znalazło się w nim trzynaście artykułów poświęconych różnym aspektom działalności parafii oraz duchowieństwa parafialnego. W tekstach tych omawiane są zagadnienia z zakresu historii, w tym dziejów osadnictwa w kontekście powstawania sieci parafialnej, historii sztuki, a także źródłoznawstwa. W ramach realizacji wspomnianego grantu powstaje również baza danych zawierająca podstawowe dane na temat kościołów parafialnych w państwie zakonu niemieckiego w Prusach (www.parafie.umk.pl). Zarówno opracowana baza danych, jak również przedstawione badania wpisują się ściśle w profil badawczy nowego Zakładu Historii Krajów Bałtyckich, który istnieje w Instytucie Historii i Archiwistyki od 2013 r.

SPIS TREŚCI

ARTYKUŁY

Krzysztof J. BARANOWSKI: Historia pisma klinowego w południowym Kanaanie

Filip TATERKA: Spiski haremowe w starożytnym Egipcie

Witold TYBOROWSKI: Prawo o bodącym wole w Biblii i w starożytnej Mezopotamii

Edward LIPIŃSKI: Tarszisz nad Atlantykiem

Marek PIELA: O najnowszym, "dynamicznym" przekładzie Psalmów

Jakub SLAWIK: Najlepszy ze światów? Starotestamentowa krytyka... świata i ludzkiego życia

Edward LIPIŃSKI: Pouczenie Pana dla pogan

SPRAWOZDANIA

Przemysław DEC, Sprawozdanie z IX Sympozjum "Starożytny Izrael / Palestyna "Wiedza o świecie w kulturze starożytnego Lewantu". WSFH, Toruń, 22-23 września 2014 roku

RECENZJE

Joseph Blenkinsopp, David Remembered. Kingship and National Identity in Ancient Israel, Grand Rapids - Cambridge: William B. Eerdmans Publishing Company 2013, 219. (Łukasz Niesiołowski-Spanò)

Ks. Andrzej Piwowar, Historia Izraela czasów Starego Testamentu. Od patriarchów do podboju Rzymian (Materiały pomocnicze do wykładów z biblistyki, tom 12), Lublin 2013, 259. (Łukasz Niesiołowski-Spanò)

Ada Yardeni, Understanding the Alphabet of the Dead Sea Srolls. Development - Chronology - Dating, Jerusalem 2014, 40. (Przemysław Dec)

Praca zbiorowa przygotowana przez Fundację Studiów Religijnych z Bolonii Wprowadzenie: Alberto Melloni 280 kolorowych stron, 300 ilustracji, zdjęć, grafik, diagramów i map.

Dla uczczenia pięćdziesiątej rocznicy zakończenia obrad Soboru Watykańskiego II oddajemy do rąk czytelników niezwykłą pozycję wydawniczą – ilustrowany atlas historyczny, który w pełnym świetle ukazuje to niezwykłe wydarzenie dla Kościoła i świata, od prac przygotowawczych po ostateczne konkluzje i rozstrzygnięcia. Podczas gdy pokolenie, które tworzyło Sobór Watykański II, powoli odchodzi w przeszłość, ukazujący się właśnie atlas historyczny, opracowany pod kierunkiem Alberta Melloniego, przywołuje źródła, etapy i problemy soboru oraz wydobywa jego znaczenie przy pomocy metod właściwych badaniom historycznym. Atlas ten wyrósł z kwerend archiwalnych, edycji źródeł, przeróżnych monografii, a także pracy członków Fondazione per le scienze religiose Giovanni XXIII z Bolonii. Ukazuje on Sobór Watykański II jako wydarzenie, a zarazem po raz kolejny potwierdza, że dzięki badaniom historycznym sobór nie stał się zbiorem pustych cytatów i niewiarygodnych zabiegów teologicznych. Poprzez fotografie z tamtych lat, mapy, tabele, schematy i wykresy, opracowane specjalnie na potrzeby tej publikacji, atlas przypomina poszczególne fazy historyczne wydarzenia soborowego. Szczegółowe objaśnienia techniczne dotyczące konstrukcji auli, systemów głosowań oraz uczestników (organy kierownicze, komisje, biskupi, zakony, biegli, obserwatorzy, środki przekazu) dokumentują codzienny przebieg owego zgromadzenia o epokowym znaczeniu.

Drugie wydanie książki Mieczysława Noskowicza, dodatkowo poddane redakcji językowej oraz uzupełnione o wprowadzenie i kolorowe fotografie z kościołów.

Gdyby zapytać statystycznego Polaka o cuda eucharystyczne, dowiemy się o głośnej ostatnio Sokółce, często odwiedzanym Lanciano, rzadziej o Orvieto i Sienie. Czasem mieszkaniec Poznania wspomni o cudownych trzech Hostiach, nieraz dodając, że to stara poznańska legenda. Czy rzeczywiście legenda?

Książka stanowi monografię opactwa. Podjęto w niej próbę umieszczenia wszystkich możliwych wątków tematycznych składających się na całość klasztornego życia cystersów. Publikacja różni się od prac wcześniejszych, w których autorzy uwagę skupili głównie na sferze ekonomicznej. W rozdziale pierwszym ukazano zagadnienia związane z początkiem Zakonu Cystersów, ich pojawieniem się w Polsce, zarysem historii Pomorza, jak też krótką charakterystykę placówek cysterskich w obrębie granic dzisiejszego Pomorza Zachodniego, omówiono także źródła i literaturę tematu. W rozdziale drugim przedstawiony został proces fundacji, na który składają się datacja, osoba fundatora, motywy i miejsce fundacji, powiązania filiacyjne, uposażenie i jego rozwój. W kolejnym rozdziale znajdują się informacje na temat zespołu klasztornego, tj. opis budowy klasztoru, wyniki badań archeologiczno-architektonicznych jak też struktura wewnętrzna opactwa. Przedostatni rozdział poświęcono roli cystersów kołbackich na Pomorzu Zachodnim w zakresie życia społeczno-gospodarczego, politycznego, religijnego oraz intelektualno-kulturalnego. W ostatnim rozdziale przedstawiono kasatę klasztoru. Ponadto książka zawiera słowniczek ważniejszych terminów oraz galerię dawnych pocztówek ukazujących opactwo. Każdy z rozdziałów wzbogacony jest o ikonografię. Monografię można uznać jako umiarkowaną apoteozę opactwa kołbackiego. Autor ma nadzieję, że przybliżone przez niego dzieje opactwa cystersów kołbackich, być może dotąd wyrywkowo znane tylko wąskiemu gronu badaczy, dotrą do szerszego gremium Czytelników i miłośników wspólnoty cysterskiej, a ponadto uzupełnią dotychczasową lukę na półce z monografiami klasztorów tej zakonnej rodziny. Michał Franiak ('82), historyk, teolog, pedagog, absolwent studiów doktoranckich w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego (Zakład Historii Średniowiecznej); w zainteresowaniach naukowych koncentruje się m.in. wokół zagadnień religijności jako sfery życia wyjątkowo obszernie reprezentowanej w mediewistycznych źródłach historycznych, w których znajdowały odbicie mentalność oraz świadomość społeczna; autor dwóch książek, ponad trzydziestu artykułów oraz rozprawy doktorskiej poświęconej treściom religijnym i ideowym w arengach dokumentów Księstwa Gryfitów do 1295 roku.

TOMASZ DOSTATNI (ur. 17 września 1964 r. w Poznaniu) Dominikanin, duszpasterz inteligencji, publicysta, tłumacz, wydawca, społecznik. Prowadzi w Lublinie Fundację „Ponad Granicami” im. św. Jacka Odrowąża. W latach 1990–1995 mieszkał w Pradze. Był m.in. mistrzem nowicjatu i założył Ośrodek Kultury Chrześcijańskiej. W latach 1995–2000 kierował Wydawnictwem W drodze. Autor programów telewizyjnych Rozmowy W drodze. Współorganizator spotkań – debat, m.in.: „Przekraczać mury” (z UMCS), „Europa, ale jaka?” (z UAM), konwersatorium „Przedsiębiorczość – kultura – religia” (z PKO BP), a także, w ramach Konfrontacji Teatralnych, cyklu „Jak żyć”. Organizuje Debaty Dwóch Ambon, a w Teatrze Starym w Lublinie, wspólnie z prezydentem miasta Krzysztofem Żukiem, spotkania „Ponad granicami”.
Uczestnik ruchu ekumenicznego i dialogu z innymi religiami oraz dialogu społecznego. Laureat Angelusa w kategorii Człowiek kultury medialnej. Autor książek, m.in.: Sługa Słowa – rozmowy z arcybiskupem Henrykiem Muszyńskim, Zza bramy klasztoru, Przekraczać mury, Tradycja, która jest wezwaniem – rozmowy z kardynałem Dominikiem Duką, W dwóch światach – wspólnie z Szewachem Weissem, Pojednana różnorodność – rozmowy z Tomaszem Halikiem, Złota 9, Duchowe wędrowanie. Jest aktywnym uczestnikiem polskiej debaty publicznej, społecznej i religijnej, przyjacielem artystów, dziennikarzy, ludzi „niepokornych”. Przyjaźni się z jedną połowa świata, tą lepszą. I krytykuje tę drugą, od której trzyma się na dystans.