Historia Kościoła

Publikacja Ziemia Święta.Śladami naszej wiary w 27 rozdziałach przedstawia religijne, historyczne i archeologiczne szkice na temat głównych miejsc Ziemi Świętej: Nazaretu, En Kerem, Betlejem, Jerozolimy, rzeki Jordan, Kany Galilejskiej, Kafarnaum, jeziora Genezaret, Betanii, Emaus. Odwołując się do opisów biblijnych, innych źródeł historycznych oraz odkryć archeologicznych, autorzy uzasadniają dlaczego Ziemia Święta zajmuje w sercach chrześcijan tak ważne miejsce. Znakomitą pomocą we wspomnianym podróżowaniu śladami naszej wiary są piękne zdjęcia znajdujące się na kartach naszego przewodnika – zaczerpnięte z zasobów wydawniczych magazynu „National Geographic” – oraz grafiki ukazujące przekroje budynków oraz przestrzenne mapy.

Tekst zawiera również rozważania duchowe, które pomogą czytelnikom zanurzyć się w Ewangelii, i uczestniczyć osobiście w każdej scenie, tak żeby Słowo Boże stawało się treścią ich codziennego życia. Rozważania te opierają się na świadectwach ojców Kościoła, magisterium ostatnich papieży, a także na nauczaniu niektórych świętych, szczególnie św. Josemaríi Escrivy, założyciela Opus Dei.

Wśród milionów ludzi żyjących na emigracji są również rzesze wiernych należących do katolickich Kościołów wschodnich. To właśnie tej szczególnej grupie migrantów została poświęcona praca ks. dr. Łukasza Wacława SChr. Prezentowana książka stanowi próbę całościowego omówienia na gruncie prawa kanonicznego prawa wiernych migrantów wschodnich do specjalnego duszpasterstwa. Jak dotąd w kanonistyce publikacje poświęcone kanonicznym aspektom duszpasterstwa migrantów dotyczyły przede wszystkim migrantów Kościoła łacińskiego. Katolicy wschodni byli co najwyżej w nich wzmiankowani. W niniejszej publikacji na pierwszy plan wysuwają się migranci należący do katolickich Kościołów wschodnich i im w całości jest poświęcona ta praca.

Niebanalne, esencjonalne i prowokujące do myślenia teksty o Kościele

Być z Kościołem, gdy przeżywa momenty swojej świetności, swój „złoty wiek”, nie jest trudno. Wyzwaniem stają się chwile, w których przechodzi on przez „noc”; okresy, gdy zmaga się ze swoimi grzechami. Jak pisać o kondycji wspólnoty uczniów Jezusa, nie tylko nie bojąc się trudnych tematów, ale także wyznając Kościół, który ma być miejscem, gdzie szuka się wiary? Ksiądz Andrzej Draguła stara się znaleźć balans między koniecznym realizmem a chroniącą od rozpaczy nadzieją.

Kościół, który wyznaję, widzi grzech, osądza go, ale się na nim nie zatrzymuje. Widzi dalej i żyje nadzieją, którą pokłada w tym, którego Mistycznym Ciałem jest – w Chrystusie, oraz w Duchu Świętym, który go jednoczy i udziela mu własnej świętości.

Autor nie daje banalnych odpowiedzi na nurtujące wielu ludzi pytania o Kościół, ale pisząc o sytuacji katolików, kwestii apostazji, przyszłości parafii czy seminariów duchownych, szuka przestrzeni wiarygodności oraz symptomów zmian. Wychodzi naprzeciw człowiekowi XXI wieku, jego oczekiwaniom i tęsknocie za wspólnotą ludzi wierzących, którym „radość i nadzieja, smutek i trwoga” współczesnych nie są obce. Nie traci wiary w to, że pojawiają się jaskółki zwiastujące wiosnę Kościoła w Polsce.

Prezbiterzy, czyli starsi, stanowili istotny element struktury Kościoła od samego początku jego istnienia. Wraz biskupem, z którym łączyło ich kapłaństwo, kierowali wspólnotą, sprawując w niej najważniejsze funkcje sakralne i duszpasterskie. Sposób ich wyłaniania, wymagania, jakim musieli sprostać, i relacje z innymi członkami wspólnoty były coraz precyzyjniej określane w powstającym prawie kościelnym. Sam urząd przechodził stopniową ewolucję, która nieco inaczej wyglądała w tradycji wschodniej, niż w zachodniej. Najbardziej widocznym elementem tych różnic jest podejście do celibatu, który w Kościele zachodnim stał się obowiązujący. W pracy uwaga została skupiona w większym stopniu na historii kształtowania się tego urzędu, a w mniejszym na teologii, która tylko została zaznaczona. Jednakowoż w literaturze polskiej ten drugi aspekt zwłaszcza teologia kapłaństwa jest bardzo bogato reprezentowany, a to opracowanie skupia się na tym, co było bardziej zaniedbane. Studium oparte zostało na tekstach źródłowych, co umożliwia weryfikację danych.

Oddawana do rąk Czytelników książka ukazuje się w 345 rocznicę fundacji klasztoru Dominikanek w Nowogródku. Autor, opierając się o wszelkie dostępne źródła historyczne, odtworzył dzieje konwentu, którego kres nastąpił po upadku powstania styczniowego, w okresie represji wobec narodu polskiego i Kościoła katolickiego wprowadzonych dekretem cara Aleksandra II O urządzaniu klasztorów, na mocy którego na terenie Królestwa Kongresowego oraz obszarach wcielonych do Rosji doszło do zamknięcia nowicjatów niemal wszystkich zakonów.
Zebrane w publikacji informacje, choć same w sobie cząstkowe, pozwalają na ogląd dziejów wspólnoty dominikanek w Nowogródku. Dwa stulecia istnienia tego czcigodnego konwentu (16781864) zostają tym samym wprowadzone do polskiej historiografii i jednocześnie wypełniają dotkliwą lukę na duchowej i kulturalnej mapie obrazującej naszą spuściznę dziejową, która została zamknięta w trudnych dla Polski i Polaków okolicznościach popowstaniowych 1864 roku.

Didier Rance na podstawie świadectw, dokumentów i badań opisuje zdumiewającą historię mistyczki, która w służbie prześladowanych chrześcijan dosłownie przekraczała granice fizyczne i duchowe. Dar bilokacji pozwolił jej dotrzeć tam, gdzie inni nie mogli, do więzień i gułagów w Europie Wschodniej i za żelazną kurtyną spotykać się z więzionymi kardynałami i księżmi ściganymi przez władze komunistyczne.

Niezwykłe życie Marii Teresy obfitowało w mistyczne doświadczenia, takie jak stygmaty i objawienia. W każdy piątek przeżywała mękę Jezusa. Oddała się całkowicie realizacji Chrystusowego przykazania miłości. Ta książka odsłoni przed tobę historię niezłomnej wiary, pokory i odwagi, która poruszy twoje serce.

Monumentalne dzieło przedstawia dzieje Kościoła katolickiego w Polsce od jego początków do czasów współczesnych. Autor historyk i publicysta, absolwent Instytutu Historii UJ opisuje najistotniejsze dla dziejów Kościoła w naszym kraju wydarzenia, omawiając je starannie i kompetentnie oraz ukazując je w szerokiej perspektywie historycznej. Ta całościowa synteza przedstawiona jest w kluczu chronologiczno-tematycznym, a wszystkie poruszane tu zagadnienia wsparto licznymi odniesieniami do danych, które mocno sytuują omawiane fakty w konkretnej rzeczywistości czasu i miejsca.

„Spór o Mękę Zbawiciela ma znaczenie tyleż historyczne, ile współczesne. Wraz z radykalnym przewartościowaniem swojego stosunku do judaizmu katoliccy teologowie musieli bowiem przyjąć nowe rozumienie tego, co wydarzyło się na Golgocie. Uciekając przed oskarżeniem o antysemityzm, wielu z nich dokonuje coraz bardziej radykalnej reinterpretacji tekstów ewangelicznych. Ich wysiłek ma doprowadzić do jednego celu: w jak największym stopniu ograniczyć winę władz żydowskich i ludu żydowskiego i przenieść ją na starożytnych Rzymian.

Wszystko to po to, żeby jedynymi winnymi śmierci na Golgocie okazali się rzymscy przywódcy – prefekt, jego żołnierze, w ostateczności kolaborujący z nimi żydowscy arystokraci skupieni wokół świątyni. W całej tej pozornie historycznej debacie chodzi wyłącznie o to, żeby zminimalizować, wbrew oczywistym przekazom pierwszych świadków wydarzeń – odpowiedzialność żydowską, żeby za wszelką cenę usunąć zmazę winy z ludu żydowskiego. Oto jak na ołtarzu współczesnej politycznej poprawności i dobrych relacji katolicko-żydowskich, szerzej: chrześcijańsko-żydowskich, kładzie się prawdę historyczną”.

Fragment Wstępu

Papież Franciszek, przemawiając w Watykanie 17 X 2015 r. podczas uroczystości upamiętniającej pięćdziesiątą rocznicę ustanowienia Synodu Biskupów, podkreślił, że „droga synodalności jest drogą, której Bóg oczekuje od Kościoła trzeciego tysiąclecia”. Realizacja tej drogi dokonuje się w ramach XVI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, obradującego pod hasłem Ku Kościołowi synodalnemu: komunia, uczestnictwo, misja. Nie jest to jednorazowe wydarzenie, ale rozłożony na cztery lata (2021–2024), i odbywający się na różnych poziomach życia Kościoła, proces synodalny. Redaktorzy monografii chcąc twórczo wpisać się w ten proces, zaprosili do współpracy autorów z różnych środowisk naukowych w Polsce, aby w całościowy sposób spojrzeć na zagadnienie synodalności. Zaproszeni specjaliści omawiają biblijno-teologiczne podstawy synodalności, pokazując różne sposoby jej realizacji, zarówno w czasach patrystycznych, jak i obecnie, przestrzegają przed pewnymi niebezpieczeństwami. Wytyczają też kierunki działań na przyszłość. Taki sposób postępowania jest odpowiedzią na wezwanie Franciszka kierowane do teologów, aby postępując w duchu kościelnej synodalności, wspólnotowo i kolegialnie uprawiali teologię „w formie synodalnej”, rozwijając „umiejętność słuchania, prowadzenia dialogu i wspólnego rozeznawania i integrowania wielorakości i różnorodności” (Watykan, 24 XI 2022 r.).

Jedną z największych dziejowych prób, jakiej musieli stawić czoła nasi rodacy, był terror drugiej wojny światowej. Mimo okrucieństwa wojny dla wielu z nich pomaganie bliźniemu było zupełnie oczywiste. Z wielkim wzruszeniem poznajemy skromną podkarpacką rodzinę z Markowej, która za bezinteresowną pomoc udzieloną naszym starszym braciom w wierze straciła ziemskie życie. Po raz pierwszy w historii Kościół aktem beatyfikacyjnym wynosi do chwały ołtarzy całą rodzinę, w tym nienarodzone dziecko.

Z okazji tej beatyfikacji powstał wyjątkowy album przygotowany przez ks. Pawła Tołpę wraz z markowianami, członkami rodziny Ulmów, świadkami pamiętającymi Józefa, Wiktorię i ich dzieci. Dzięki temu udało się stworzyć nie tylko dzieło o bezcennej wartości merytorycznej, z mnóstwem niepublikowanych dotąd informacji i fotografii (wiele z nich na potrzeby tego opracowania zostało poddane obróbce cyfrowej i koloryzacji), ale także o wyjątkowych walorach emocjonalnych. Można powiedzieć, że to książka bez precedensu, bo stworzona przez markowską społeczność w hołdzie i ku pamięci bohaterskich rodaków z okazji wyjątkowego wydarzenia, jakim jest ich beatyfikacja.

Sylwetka człowieka, którego motto życiowe można zamknąć w zdaniu: „Czynić otaczający świat lepszym”. Ks. Krzysztof Szwermicki to jedna z najpiękniejszych postaci XIX-wiecznych dziejów Kościoła katolickiego, duchowny i faktyczny opiekun zesłańców polskich, ofiarny misjonarz na Syberii Wschodniej. W 1856 roku nie skorzystał z carskiej amnestii, a jego czterdzieści dwa lata działalności na zesłaniu były naznaczone pełną pokory i wyrzeczeń służbą dla bliźnich. Duszpasterskiemu posługiwaniu ks. Krzysztofa Szwermickiego towarzyszyły niezmierna dobroć i miłosierdzie wobec każdego potrzebującego wygnańca i sieroty. Kochał ich i swą ojczyznę miłością szlachetną i ofiarną opartą na najpierwszym przykazaniu - przykazaniu miłości. Parafianie traktowali go jak "anioła pocieszyciela, który umiał ożywić i umocnić każde zbolałe serce i natchnąć wiarą w lepszą przyszłość”.

W ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat, papież Pius XII (Eugenio Pacelli), stał się celem oszczerstw, bohaterem czarnej legendy, która przedstawia go jako „milczącego” w sprawie nazizmu. Autor, Andrea Tornielli, demaskuje całą intrygę służb komunistycznych w sprawie Piusa XII i udowadnia, że wielokrotnie stawał on w obronie Żydów, a Kościół Katolicki pod jego przewodnictwem pomagał im dużo bardziej niż inne instytucje religijne.

Publikacja Prymas Stefan Wyszyński i episkopat Polski uzupełnia istotną lukę badawczą, jaką są relacje prymasa z episkopatem Polski. Wspomniany problem potraktowano dość szeroko, obrazując zarówno rolę kard. Wyszyńskiego w tym gremium, jak i jego relacje z poszczególnymi biskupami. W sumie zebrano 13 analiz przygotowanych przez znawców historii Kościoła katolickiego w XX w. Tom nie wyczerpuje całości problematyki, lecz stanowi zachętę do dalszych studiów nad tą tematyką, a docelowo nad pełną naukową biografią Prymasa.

Chcąc scharakteryzować arcybiskupa Antoniego Baraniaka, należałoby napisać: skromny, pracowity i rozmodlony. Do końca wierny swojemu kapłańskiemu i zakonnemu powołaniu, człowiek odpowiedziany i godny zaufania. Te cechy sprawiły, że był sekretarzem dwóch wielkich prymasów Polski: kard. Hlonda i kard. Wyszyńskiego. Niespodziewanie, bez aktu oskarżenia 27 miesięcy spędził w warszawskim więzieniu na Rakowieckiej, gdzie go poddawano torturom. Nigdy nie doczekał się zadośćuczynienia. Po uwolnieniu wrócił do swoich obowiązków, wkrótce też został ustanowiony arcybiskupem metropolitą poznańskim jako ten, który odznacza się „niezachwianą wiarą, dobrymi obyczajami, pobożnością, gorliwością duszy, pasterską mądrością, roztropnością i ludzkimi cnotami”. I w taki właśnie sposób ten Niezłomny Pasterz do końca swoich dni ofiarnie służył Kościołowi.

Fragment przemówienia żałobnego kard. Stefana Wyszyńskiego, wygłoszonego podczas pogrzebu abpa A. Baraniaka 18.08.1977 r.

Nikt nie wie, jak wyglądała. Nie znamy jej personaliów. Wizje spisała pod pseudonimem Podlasianka. Jedyną osobą, która znała tożsamość wizjonerki, był ojciec Józef Prus — prowincjał zakonu Karmelitów Bosych w Polsce. Przez lata prowadził ją duchowo i wspierał, zwłaszcza kiedy jej kandydatura do stanu zakonnego była odrzucana przez kolejne klasztory. Być może na przeszkodzie stawały jej wizje i przepowiednie. Pierwszych wizji niedoszła zakonnica doznała w latach 20., gdy była młodą dziewczyną. Potem wielokrotnie spotykała się z Jezusem, Matką Bożą i różnymi świętymi.

„Skoro wszystko to zostało mi ukazane w widzeniach — począwszy od zamachu stanu marszałka Piłsudskiego, do ostatniej wojny i prześladowań hitlerowskich w Polsce — spełniło się wiernie, to nie mogę reszty niespełnionych jeszcze objawień uważać za halucynacje i urojenia” — napisała pod koniec lat 40. XX w.

Według wizjonerki Polska została wezwana do wielkiej misji i dlatego powinna stać się wzorem dla innych narodów. W nagrodę Polskę ma czekać tryumf — kiedy po wielkiej zawierusze dziejowej będą powstawały na naszym kontynencie Stany Zjednoczone Europy, ich stolicą ma się stać Warszawa — jako jedno z najważniejszych centrów odrodzonego świata, obok Tokio i Paryża. „Spośród Słowian, Polsce jest dana rola przewodniczki Narodów. Jej przypadnie rola ostatecznego nawrócenia Rosji.” — zapisała.

Od św. Piotra do św. Jana Pawła II. Historia chrześcijaństwa to albumowe opracowanie dziejów Kościoła powszechnego od jego narodzin po współczesność. Dzieło przygotowane przez międzynarodowy zespół badaczy stanowi przystępny, a zarazem fachowy i oryginalny przewodnik, który: * opisuje kluczowe wydarzenia* przedstawia najważniejsze postacie* wyjaśnia zjawiska kształtujące oblicze Kościoła w różnych epokach* przybliża życie wiernych na przestrzeni dwóch tysięcy lat* dostarcza bogatego materiału ilustracyjnego: kolorowych zdjęć, rysunków, planów i map.
"Historia chrześcijaństwa" jest polskim przekładem znanego dzieła międzynarodowego zespołu historyków i badaczy ze znakomitym teologiem i historykiem Hubertem Jedinem na czele, które pod redakcją Juana Marii Laboa pozyskało nową szatę graficzną, obejmującą zarówno ilustracje dla najmłodszych, jak i obszerną dokumentację fotograficzną i kartograficzną. Ta bogata warstwa ilustracyjna z odpowiednim komentarzem oraz przejrzysty układ tekstu podzielonego na tematyczne rozdziały pozwala na szybkie uchwycenie sensu prezentowanego materiału i ciekawą lekturę. "Historia chrześcijaństwa" to historyczna encyklopedia chrześcijaństwa dla rodzin, rodzaj zwięzłego, przybliżającego najważniejsze wydarzenia i kluczowe postacie, przewodnika po dziejach Kościoła powszechnego: od jego narodzin do czasów współczesnych.

Książka Krzysztofa Brachy znacząco wzbogaca naszą wiedzę o późnośredniowiecznej teorii i praktyce kaznodziejskiej, o modelu teologii i pobożności maryjnej propagowanej w Polsce przez XV-wiecznych predykatorów, a nade wszystko o jej pragmatycznej recepcji na poziomie wernakularnym, ludowym, często w konfrontacji z tradycją pogańskich jeszcze wierzeń i obrzędów. Próba rekonstrukcji owej ?podskórnej?, wciąż bardzo słabo rozpoznanej warstwy średniowiecznej pobożności maryjnej, ślady której badacz tropi i analizuje z wielu perspektyw, jest bez wątpienia najcenniejszym osiągnięciem naukowym niniejszej publikacji.

W 2021 r. zakony i zgromadzenia zakonne należące do wielkiej rodziny franciszkańskiej uroczyście obchodziły 800. Rocznicę założenia prze św. Franciszka Trzeciego Zakonu. W ramach obchodów zorganizowano konferencję pt. 800 lat Franciszkańskiego Zakonu Świeckich na ziemiach polskich, która odbyła się 1213 listopada 2021 roku w Centrum Edukacyjno-Informacyjnym Archidiecezji Gnieźnieńskiej w Gnieźnie.

Do wzięcia udziału zostali zaproszeni profesorowie, wykładowcy polskich wyższych uczelni i naukowcy zajmujący się zagadnieniami franciszkańskimi. Uczestnikami konferencji byli tercjarze z całej Polski. Niniejsza monografia prezentuje dociekania naukowe prelegentów: 18 referatów, ukazujących niektóre aspekty z historii tercjarstwa na ziemiach polskich. Celem publikacji jest uzupełnienie, poszerzenie oraz usystematyzowanie i weryfikacja zebranej dotychczas wiedzy o Trzecim Zakonie. Szczególną uwagę poświęcono pierwszemu okresowi istnienia zakonu.

Przedmiotem opracowania nie jest prezentacja przebiegu ludobójczych działań Ukraińskiej Powstańczej Armii, liczby jej ofiar, organizowania samoobrony, bo te sprawy już doczekały się przedstawienia w wielu publikacjach. Natomiast nie została podjęta sprawa zupełnej dezorganizacji i zaniku większości parafii w diecezji łuckiej. W wyniku masowego ludobójstwa, przeprowadzonego z inicjatywy i pod auspicjami OUN-UPA, do którego wprzęgnięto na Wołyniu masy Ukraińców, przestały normalnie funkcjonować wszystkie parafie diecezji łuckiej, a dwie trzecie z liczby 165 placówek duszpasterskich przestało istnieć do końca 1943 r. Był to prawdziwy początek końca tej diecezji.

Dlaczego zachwycają nas Kosma i Damian, Hildegarda z Bingen, Nicolaus Steno czy Joanna Beretta Molla i wielu innych, których historie odnajdujemy na kartach tej książki? Z pewnością dlatego, że byli biegli w sztuce lekarskiej i wypełniali swoje powołanie w sposób tak heroiczny, że osiągnęli świętość. Ale przede wszystkim łączy ich jedno: niosąc ulgę w cierpieniach ciała, nie zapominali o potrzebach duszy. Traktowali pacjenta holistycznie (całościowo), byli więc pod tym względem bardzo nowocześni. Z miłością towarzyszyli swoim podopiecznym i przywracali im nadzieję na zdrowie doczesne, ale i wieczne, czyli zbawienie, naśladując w tym Jezusa, najlepszego lekarza. Ten sposób traktowania pacjenta i medycyny jakże jest potrzebny w czasach scjentystycznych koszmarów, takich jak: aborcja, eutanazja, in vitro czy praktyki eugeniczne. Tylko Ewangelia życia jest światłem na tej drodze.