Teologia duchowości

Książka należy do kanonu literatury chrześcijańskiej. Dzieło, które uczyniło dwudziestokilkuletnią karmelitankę, św. Teresę od Dzieciątka Jezus, Doktorem Kościoła. W nim opisuje swoją "małą drogę" prowadzącą do zbawienia. Słuchając Teresy, czytelnik odczuwa pokrewieństwo, uznając swoje własne ubóstwo i bogactwo nadziei pokładanej w Jezusie. "Dzieje duszy" są książką, która rozpala miłość i pozwala mieć nadzieję.
„Zanim wzięłam pióro do ręki, uklękłam przed figurą Maryi - pisze Teresa - Następnie gdy otworzyłam Świętą Ewangelię, mój wzrok padł na te słowa: Jezus wyszedł na górę i przywołał do siebie tych, których sam chciał, a oni przyszli do Niego” (Mk 3,13). Teresie to wystarczy: „I oto tajemnica mojego powołania, całego mojego życia”. Teresa wstaje, otwiera zeszyt. Czytajmy, co napisała…

Niniejsze Wprowadzenie ma rozbudzić w nas pragnienia lektury tekstów Teresy. Autor zachęca Czytelnika do sięgnięcia po jej dzieła i wsłuchania się w wyznania Świętej. W Księdze mojego życia św. Teresa od Jezusa opowiada o przedziwnych dziełach Pana w jej historii przyjaźni z Bogiem oraz relacjonuje swoje doświadczenie modlitwy. Duchowa głębia i przesłanie dzieła wymagają wprowadzenia, które by ułatwiło jego lekturę i zagwarantowało zrozumienie tego, co Święta chciała wyrazić pod wpływem charyzmatycznej mocy Ducha Świętego. Opowieść Matki Teresy od Jezusa łagodnie wprowadza w doświadczenie Boga objawionego w Chrystusie, Bogu i Człowieku. On jest ukrytym Bohaterem całej Księgi mojego życia. Jest też „Księgą Żywą” Teresy od Jezusa. Ona zaś staje się świadkiem tajemnicy – opowiada historię zbawienia i jest ewangelistką miłosiernej miłości Boga.

Stereotypowy, bardzo rozpowszechniony obraz Jana od Krzyża – którego źródła można by odkryć z dostatecznym prawdopodobieństwem – cechowały surowość, oschłość i oziębłość, nieczułość na ludzkie aspekty życia we wspólnocie, szorstkość i nieustępliwość w pełnieniu funkcji kierownika i mistrza... A mimo to, naoczni świadkowie, ci, którzy żyli z nim na co dzień przekazali nam całkowicie inny obraz. Według nich był on człowiekiem pociągającym, promieniejącym człowieczeństwem, ciepłem, chłonną i niekrępującą bliskością.

"Być na tym świecie, ale nie z tego świata" to próba znalezienia odpowiedzi na pytanie, jak dziś prawdziwe żyć Ewangelią. Autor mówi, że trzeba uczynić wiarę aktualną, dostosowaną do oczekiwań ludzi współczesnych, którzy w wierze spodziewają się znaleźć oparcie dla wypełnienia swej misji w świecie. Książka inspiruje nas do szukania odpowiedzi na pytania: Jak postępować w obliczu zachodzących przemian? Jaki użytek uczynić z instytucji? Jak sprawić, aby rozwój różnorodnych prądów ideologicznych prowadził do jedności? Jak wyrazić istotę naszej przynależności do Kościoła i naszych praktyk religijnych?

Św. Jan od Krzyża (1542-1591) to postać niezwykła, kontemplatyk doświadczający w sobie dogłębnych uczuć Boga oraz żarliwej namiętności człowieka. W swoim życiu nie dokonuje wielkich dzieł, ale żyje z pasją: miłuje, działa, słucha, milczy, pisze. Dziwnym zrządzeniem losu stał się jedną z reprezentatywnych postaci kultury hiszpańskiej, chrześcijaństwa, ludzkości.

Prezentowana monografia pragnie stanowić dyskretną pomoc dla bliższego poznania zarówno niezwykłego doświadczenia mistycznego tego Świętego, jak i zaskakującej aktualności jego przesłania.

Azorin, jako literat, określił tę książkę w następujący sposób: "jest to książka najgłębsza, najbardziej przenikliwa, nie ma drugiej takiej w literaturze europejskiej".

Edyta Stein, jako szukająca prawdy filozof i jako Żydówka zmagająca się z pokusą bycia dobrą dla innych bez Boga, po przypadkowym spotkaniu się z jej stronicami zawołała: "Tu jest prawda".

Jan Paweł II podczas pobytu w Hiszpanii w 1982 roku, w czasie przemówienia wygłoszonego w Alba de Tormes uczynił następujące wyznanie:

"Nie możecie sobie wyobrazić, z jakim podziwem i czułością podchodzę do aspektu ludzkiego, językowego, kulturowego oraz religijnego życia i dzieła św. Teresy od Jezusa. Ona, wraz ze św. Janem od Krzyża, była dla mnie mistrzynią, natchnieniem i przewodniczką po drogach życia duchowego. U niej znajdowałem zawsze zachętę do umocnienia i zachowania mojej wewnętrznej wolności dla Boga i dla sprawy godności człowieka."

Autor na podstawie opisu ewangelicznych scen spotkań Jezusa z grzesznikami (dialog z Zacheuszem, Samarytanką, z Piotrem po jego zaparciu się), prezentuje biblijną teologię nawrócenia i przebaczenia grzechów. Ewangeliczne przesłanie, napisane prostym językiem, skierowane jest do wszystkich, którzy w Piśmie Świętym szukają inspiracji do przemiany życia i nawrócenia.

Teofan Rekluz (1815-1894) wybitny teolog i asceta rosyjski, biskup a następnie pustelnik, jeden z najbardziej znanych rosyjskich starców XIX w. W "Drodze do zbawienia" . Autor krok po kroku wprowadza czytelnika w życie łaski od pierwszych poruszeń aż do błogosławionej beznamiętności i miłości, tłumacząc przez cały czas wszystkie zjawiska zachodzące w duszy, ich przyczyny i skutki. Święty Teofan umie łączyć najlepsze dziedzictwo Wschodu i Zachodu. Książka posiada swoją nieprzemijającą wartość.

IX Karmelitański Tydzień Duchowości z bł. Anną od św. Bartłomieja
4–7 maja 2006, Kraków

Książka jest nowa, ale leżała kilka lat w księgarni stacjonarnej i ma ślady przeglądania (stan ksiązki jest dobry).

Dla uczniów Chrystusa podobnie jak dla pozostałych mieszkańców ziemi cierpienie jest dramatem. W świetle wiary dramat urasta jednak do wydarzenia świętego, szczególnej łaski, której historia rozpoczyna się w ogrodzie Getsemani i na górze Kalwarii. Tam, dzięki krzyżowej męce Bożego Syna, cierpienie zyskało sens i otrzymało nieprzemijalną wartość. Rozważania rekolekcyjne o cierpieniu zawarte w tej książce mogą pomóc ci odnaleźć Bożą perspektywę dla trudnych doświadczeń, które nazywamy cierpieniem. Chociaż mają różne źródła, wszystkie stwarzają wielkie szanse dla duchowego rozwoju. Dostrzec je i zrozumieć może jednak tylko ten, kto ma w sercu wiarę, kto życie swoje układa i realizuje w łączności z Jezusem.

Książka prezentuje rzeczowy powrót do źródła, wyznacza podstawowe segmenty myślenia o Wielkij Nieobecne we współczesnej myśli teologicznej, użycza przestrzeni do praktycznej konfrontacji, a może nawet zaprasza do zasmakowania, zgodnie z ewangeliczną maksymą inwitacji na ucztę, na której ojciec rodziny, ze swego skarbca wydobywa rzeczy nowe i stare (Mt 13, 52). A najprzedniejsza pokora jest co najmniej tak stara jak Wcielenie.

Tytuł książki wyraża charakter tego swoistego pamiętnika duchowego, ustawiczny dialog wewnętrzny duszy z Jezusem Chrystusem. Gabriela zapisywała "słowa wewnętrzne" - zjawisko znane w dziejach mistyki chrześcijańskiej - pochodzące według jej przekonania nie od niej samej, nie z fantazji, lecz od samego Chrystusa. Niejednokrotnie była to odpowiedź na jej pytanie, które formułowała w swojej duszy, innym razem nawiązanie do konkretnej sytuacji czy trudności, którą aktualnie przeżywała. Wszystkie te "słowa wewnętrzne" uświadamiają jej obecność Boga, Jego miłość, zmierzają do tego, by całe jej ruchliwe życie we wszystkich szczegółach przemieniało się w jedno pasmo modlitwy i ofiary natchnionej miłością, by było coraz doskonalszą odpowiedzią na nieskończoną miłość Bożą.

Jeden z najwybitniejszych na świecie znawców starożytnego monastycyzmu ukazuje jak modlitwa osobista kształtowała życie Ojców Pustyni, którzy byli najczęściej ludźmi prostymi, niewykształconymi, jak prowadziła ich ona do ogromnego bogactwa życia duchowego.

Książka jest nowa, ale leżała kilka lat w księgarni stacjonarnej i ma ślady przeglądania (stan ksiązki jest dobry).

„Modlitwa jest niepowtarzalna tak jak niepowtarzalny jest człowiek.
Co mówią o modlitwie święci i błogosławieni Karmelu? Jakich udzielają rad, by dobrze się modlić? Przed czym przestrzegają?
Spośród licznych wypowiedzi wybraliśmy naszym zdaniem najcenniejsze. Stanowią one tło dla rekolekcyjnych rozważań, które masz przed sobą. Nie znajdziesz tutaj opisu karmelitańskiej metody modlitwy, nie odbędziesz podróży po jej stopniach, nie otrzymasz złotego remedium , które w jednej chwili odmieni twoją modlitwę. Ona nie jest przedmiotem, który możesz wziąć z półki, naprawić, wyprostować i wypolerować, by cieszyło oko. Modlitwa jest duchową aktywnością stanowiącą integralną część twojej osoby.

Jakiekolwiek podejmiesz względem niej działania odcisną swe piętno na tobie samym. Gdy więc pytamy o modlitwę i jej jakość, tak naprawdę pytamy o duchową kondycję, w jakiej żyjesz. ”

VIII Karmelitański Tydzień duchowości Z bł. Marią Kandydą od Eucharystii 4–7 maja 2005 pod redakcją o. Jerzego Wiesława Gogoli OCD

SPIS TREŚCI

Słowo powitania 5
Słowo Przełożonego Prowincjalnego Krakowskiej Prowincji Karmelitów Bosych 9

REFLEKSJA EUCHARYSTYCZNA W PIERWSZYCH WIEKACH CHRZEŚCIJAŃSTWA – DIDACHÉ, JUSTYN, IRENEUSZ
Jan Słomka (Uniwersytet Śląski)
1. Środowiska judeochrześcijańskie 15
2. Eucharystia w II wieku 22
2.1. Justyn 22
2.2. Ireneusz 30

MISTYKA ZAKORZENIONA W LITURGII
Adelajda Sielepin (PAT)
1. Krótkie dzieje mistyki 40
2. Misterium jako źródło mistyki 45
3. Mistyka liturgiczna 48

EUCHARYSTIA W CHARYZMACIE KARMELITAŃSKIM
Jerzy Skawroń OCarm
1. Charyzmat 57
2. Eucharystia – mistyczne serce charyzmatu karmelitańskiego 58
3. Chrystoformizacja 64
4. Co stanowi istotę charyzmatu Karmelu? 66

EUCHARYSTIA W ŻYCIU DUCHOWYM ŚW. TERESY OD DZIECIĄTKA JEZUS
Placyd Paweł Ogórek OCD (USKW)
1. Zjednoczenie z Jezusem
Eucharystycznym w Ofierze Krzyża 76
2. Tajemnica jedności w Mistycznym Ciele Chrystusa 84
3. Adoracja i uwielbienie 93

DUCHOWA DROGA BŁ. KANDYDY OD EUCHARYSTII
Włodzimierz Tochmański OCD
Historia wyniesienia na ołtarze 109

CNOTY TEOLOGALNE W ŻYCIU DUCHOWYM BŁ. MARII KANDYDY OD EUCHARYSTII
Stanisław Fudala OCD
1. Środowisko życia 125
2. Eucharystia źródłem życia teologalnego 129
3. Duch wiary nadziei i miłości 131
4. Eucharystia a wiara 135
5. Eucharystia a nadzieja 138
6. Eucharystia a miłość 140
7. Zakończenie 144

RADY EWANGELICZNE W ŻYCIU I PISMACH BŁ. MARII KANDYDY OD EUCHARYSTII
Andrzej Ruszała OCD
1. Droga życia radami ewangelicznymi 148
2. „Święte posłuszeństwo” 150
3. „Słodkie ubóstwo” 153
4. „Ukochana czystość” 156
Zakończenie 160

MODLITWA BŁ. MARII KANDYDY OD EUCHARYSTII
Marian Zawada OCD
1. Przybliżenie specyfiki modlitwy kandydańskiej 166
1.1. Chrystocentryczny wymiar kandydiańskiej modlitwy 171
1.2. Od modlitwy pragnienia po modlitwę zjednoczenia 176
2. Adoracja eucharystyczna 181
3. Eucharystyczna kontemplacja 184
Wnioski 185

EUCHARYSTIA W MISTYCZNYM DOŚWIADCZENIU BŁ. KANDYDY
Jerzy Wiesław Gogola OCD
1. Misterium obecności Chrystusa eucharystycznego w doświadczeniu mistycznym Marii Kandydy 190
1.1. Doświadczenie Bożej obecności w wierze 190
1.2. Nadprzyrodzone doświadczenie Bożej obecności 194
2. Misterium ofiary 196
2.1. Eucharystia jako wynagrodzenie za zniewagi wyrządzane Eucharystii 196
2.2. Eucharystia jako całopalna ofiara 198
3. Misterium zjednoczenia 201
3.1. Przedsmak zjednoczenia i tęsknota za pełniejszym zjednoczeniem 201
3.2. Doświadczenie mistycznych zaślubin 203
3.3. Zrozumienie łaski zjednoczenia 205
3.4. Owoce mistycznego zjednoczenia 211
Zakończenie 215

MARYJA MATKA CHRYSTUSA NA DUCHOWEJ DRODZE BŁ. MARII KANDYDY OD EUCHARYSTII
Szczepan T. Praśkiewicz OCD
1. Maryja i Eucharystia: wskazania Nauczycielskiego Urzędu Kościoła 219
2. Maryja na duchowej drodze bł. Marii Kandydy od Eucharystii 222
a) Maryjne akcenty w życiu Błogosławionej 222
b) Jezus Eucharystyczny i Jego Matka Maryja przedmiotem jedynej miłości bł. Marii Kandydy 225
c) miłość do Maryi i do Jezusa aż do błędu? 230

Słowo na zakończenie Tygodnia Duchowości 233

„Głównym obowiązkiem mnichów jest pełnić wśród murów klasztornych pokorną, a zarazem wzniosłą służbę wobec Majestatu Bożego”.

Całe życie mnicha ma się w końcu stać potężnym hymnem wyśpiewywanym wobec Majestatu Bożego. Oficjum Divinum, Opus Dei, Służba Boża sprawowana w chórze jest najgłębszym świadectwem tego dążenia.

Proponowana przez nas książeczka ma dwa zadania.

Po pierwsze może ona być małą pomocą dla wszystkich, którzy przyjeżdżają do naszych klasztorów, by wziąć udział w modlitwie razem z mnichami, lub aby zrozumieć sens życia kontemplacyjnego.

Po drugie, myśli zawarte w niej mogą być inspiracją dla tych wspólnot, a jest ich coraz więcej, które pragną w szerszym czy węższym zakresie włączyć się w Liturgię Godzin – oficjalną modlitwę całego Kościoła.

Mnisi, ludzie zobowiązani przez Kościół w sposób szczególny do pełnego i uroczy­ste­go sprawowania Liturgii Godzin, i powołani do modlitwy, mogą pogłębić i rzucić nowe światło na jej niektóre aspekty. Książeczka o. Azelma Grüna powstała właśnie jako owoc doświadczeń mnichów z niemieckiego opactwa Münsterschwarzach. Podczas dorocznych rekolekcji tamtejsi ojcowie kolejno w konferencjach przedstawiali swoje przemyślenia i odkrycia na temat modlitwy chórowej i kontemplacji. Modlitwa chórowa i kontemplacja jest w zasadzie zbiorem ich wypowiedzi.

Przez wieki Liturgia Godzin była zarezerwowana dla osób duchownych i kla­sztorów. Ludzie świeccy brali w niej udział bardzo rzadko, choć w naszym kraju od dawna śpiewano w niedziele i święta nieszpory i to po polsku. Poważną przeszkodą pełniejszego udziału w Liturgii Godzin, była niezrozumiała łacina i pokaźne rozmiary poszczególnych godzin kanonicznych nie dostosowane do potrzeb i możliwości ogółu wiernych. Ta sytuacja doprowadziła do tego, że dziś nie można znaleźć takiej nazwy dla Liturgii Godzin, która jednoznacznie określałaby oficjalną, wspólną modlitwę Kościoła, a przy tym nie wywoływała skojarzeń na przykład z życiem zakonnym. Czyli takiej „neutralnej” nazwy jak choćby: msza, spowiedź czy nieszpory. W przekładzie pozostajemy przy terminie stosowanym w oryginale „modlitwa chórowa”, choć jesteśmy świadomi, że chodzi tu o modlitwę całego Kościoła, w którą włączają się w nieco szerszym zakresie i z której czerpią także mnisi.

Zbiór konferencji wygłoszonych przez Autora dla Domu Papieskiego. Co to znaczy wierzyć w Chrystusa? Czy sama wiara może zbawić człowieka, czy też do zbawienia potrzebne są jeszcze dobre uczynki? Co trzeba zrobić, aby móc uznać się za człowieka wierzącego? To tylko kilka pytań, na które stara się odpowiedzieć Autor. Książka stanowi doskonałą propozycję dla osób, które szukają pogłębienia swojej wiary. Może być też łakomym kąskiem dla ciekawskich, którzy chcieliby się dowiedzieć, jakich kazań słucha Benedykt XVI.

Dzieło Gertrudy Wielkiej z Helfty jest przykładem tradycyjnej pobożności monastycznej w stanie czystym. Pobożność ta, karmiona jest tekstami liturgicznymi i pojmuje całe życie w ogóle a nie tylko życie modlitwy, jako jedną wielką liturgię kosmiczną w niebie i na ziemi.

Ostatnia w kolejności opublikowania książka z 6-tomowej serii „Historia duchowości” autorstwa włoskich i hiszpańskich specjalistów w tej dziedzinie. To jedyne na polskim rynku wydawniczym kompleksowe opracowanie ukazujące tworzenie i kształtowanie się duchowości chrześcijańskiej w świecie. Tom V omawia duchowość czasów reformacji i kontrreformacji, rozwój działalności charytatywnej Kościoła i misji ludowych, nowożytną mistykę, męczeństwo i prześladowania w okresie rewolucji francuskiej. Zawiera znakomite analizy postaci świętych: Ignacego Loyoli, Teresy z Avili, Jana od Krzyża, Franciszka Salezego, Alfonsa Liguoriego, Pawła od Krzyża, oraz duchowości protestanckiej i innych niekatolickich religii chrześcijańskich.

Zamieszczony w tomie przekład obejmuje trzynaście pism Ewagriusza, pierwszego pisarza-mnicha (IV w.) oraz jego żywot, którego autorem jest jego uczeń Palladiusz. Publikowane pisma w przeważającej mierze podejmują temat ascezy, czyli ludzkiego wysiłku wstępowania ku Bogu. Myśl Ewagriusza z Pontu leży u podstaw późniejszych pism z zakresu duchowości.