Bolesnym skutkiem uzależnienia pozostaje zawsze wybór przez człowieka „dobrowolnego zniewolenia”, bezsensowne zamienienie siły swej wolności w niemoc działania twórczego, budującego siebie i najbliższe środowisko. Zniewolony człowiek sam bowiem staje się problemem dla innych, bardziej potrzebuje pomocy i opieki, niż może ją oferować