Dokumenty

Czwarta encyklika papieża Franciszka poświęcona jest tajemnicy Bożego Serca. Według arcybiskupa Brunona Forte jest ona kluczem do zrozumienia całego nauczania obecnego papieża.

Dokument został zainspirowany obchodami 350. rocznicy objawień Najświętszego Serca Jezusa św. Małgorzacie Marii Alacoque. Ojciec święty przypomina jednak, że fundamenty nabożeństwa do Najświętszego Serca zostały położone znacznie wcześniej. Przywołuje postaci mistyczek i mistyków, takich jak św. Mechtylda z Hackeborn, Juliana z Norwich, św. Gertruda czy św. Bonawentura, którym Jezus objawiał prawdę o swym przepełnionym żarliwą miłością Sercu. Podąża w tym za myślą Benedykta XVI, który napisał, że „tajemnica miłości Boga do nas nie stanowi jedynie treści kultu i nabożeństwa do Serca Jezusowego, ale jest także treścią wszelkiej prawdziwej duchowości i pobożności chrześcijańskiej. Należy zatem podkreślić, że podstawy tego nabożeństwa są tak stare, jak samo chrześcijaństwo”. Papież Franciszek odnosi się również do duchowych doświadczeń św. Ignacego Loyoli, św. Teresy z Lisieux, św. Faustyny Kowalskiej, a także św. Jana Pawła II, który napisał, że Serce Chrystusa jest „arcydziełem Ducha Świętego”.

Encyklika Dilexit nos wskazuje na głęboką potrzebę miłości i miłosierdzia w dzisiejszym świecie, której zaradzić może kontemplacja Najświętszego Serca Jezusa. To przesłanie skierowane jest nie tylko do Kościoła, ale do całego świata – aby w czasach pełnych napięć, niepewności i podziałów odnaleźć drogę do jedności, pokoju i miłości, których uosobieniem jest Chrystus.

W opublikowanym w 2024 r. liście papież Franciszek zwraca uwagę na rolę, jaką czytanie powieści i poezji odgrywa w procesie osobistej formacji i rozwoju intelektualnego każdego chrześcijanina, w szczególności zaś kandydatów do kapłaństwa. Podkreśla, nawiązując do innych dokumentów Kościoła, że literatura nie jest jedynie formą rozrywki, lecz także istotnym elementem w poznawaniu natury ludzkiej w jej pozytywnych i negatywnych aspektach, a „misterium człowieka wyjaśnia się prawdziwie jedynie w misterium Słowa Wcielonego” (KDK 22). Zwraca uwagę zarówno na osobiste korzyści z nawyku czytania, jak i uwrażliwienie na problemy ludzkie, piękno stworzenia, rozwijanie zdolności rozeznawania oraz doświadczania życia.

Bulla Spes non confudit („Nadzieja zawieść nie może”, Rz 5, 5) została wydana z okazji ogłoszenia Jubileuszu Zwyczajnego, który zostanie zainaugurowany otwarciem Drzwi Świętych w bazylice św. Piotra w Watykanie 24 grudnia 2024 roku. Głównym przesłaniem tego Jubileuszu jest nadzieja. Papież Franciszek napisał: „Wszyscy mają nadzieję. Nadzieja jest obecna w sercu każdego człowieka jako pragnienie i oczekiwanie dobra, nawet jeśli nie wie, co przyniesie ze sobą jutro. Nieprzewidywalność przyszłości rodzi jednak niekiedy sprzeczne uczucia: od ufności do lęku, od pogody ducha do zniechęcenia, od pewności do zwątpienia. Często spotykamy osoby zniechęcone, które patrzą w przyszłość ze sceptycyzmem i pesymizmem, jakby nic nie mogło dać im szczęścia. Oby Jubileusz był dla wszystkich okazją do ożywienia nadziei”.

W bulli Ojciec Święty wyjaśnia, jakie będą cele tego Jubileuszu i na jakie etapy zostanie on podzielony. Odnosi się także do istotnych tematów: ochrony życia od poczęcia do naturalnej śmierci, przyjmowania migrantów, ochrony środowiska, ekumenizmu czy umorzenia długów krajów najuboższych.

2 kwietnia 2024 roku, Dykasteria Nauki Wiary opublikowała dokument, "Deklarację o ludzkiej godności Dignitas infinita". Dokument o ludzkiej "Nieskończonej godności" składa się czterech części. Pierwsze trzy części porządkują nauczanie Kościoła katolickiego i terminologię dotyczącą godności człowieka. Najważniejsza część dokumentu, cześć czwarta, to rozdział praktyczny, wskazujący rodzaje naruszenia godności człowieka we współczesnych czasach..

Najważniejszymi narzędziami władzy są przemoc i kłamstwo. Kiedy nie chce się stosować przemocy, która często rodzi opór, trzeba kłamać. Aby kłamać skutecznie, należy narzucić ludziom własny obraz świata. Jeśli lekarz przekona pacjenta, że jest chory, ten podda się terapii, nawet jeśli go ona w końcu zabije. Podobnie postępuje dziś władza: przekonuje ludzi, że świat znalazł się w stanie krytycznym, aby skłonić ich do zgody na ekonomiczną i polityczną terapię.

Narzucanie obrazu świata dokonuje się dzięki narracjom, a więc opowieściom tłumaczącym naturę i cel rzeczywistości. Narracje nie mają być prawdziwe, ale skuteczne mają sprawić, że ludzie będą zachowywali się zgodnie z poleceniami. W swojej najnowszej książce Klaus Schwab, ideolog Wielkiego Resetu, przekonuje, że władza może zdobyć zaufanie ludzi, tworząc nową, wielką narrację, uzasadniającą drastyczne posunięcia, takie jak ograniczanie wolności i prawa własności.

W książce tej przyglądamy się bliżej aktualnym wielkim narracjom władzy: ekologizmowi, ideologii równości oraz technokratycznej ideologii cyfryzacji. Przedstawiają one fałszywy obraz rzeczywistości po to, aby skłonić ludzi do zgody na ekonomiczne i polityczne terapie, których ostatecznym celem jest odebranie im własności, wolności, a także zdrowia i życia. Cel ten nie jest ukrywany i wystarczy uważna lektura dokumentów publikowanych przez globalne organizacje, aby go dostrzec. W książce tej prezentujemy najważniejsze z tych dokumentów, pokazujemy też, jak należy je czytać, aby wydobyć z nich faktyczną treść, ledwie skrytą za zasłoną frazesów i kłamstw.

W święto patrona ekologów, 4 października 2023 roku, papież Franciszek podpisał adhortację apostolską Laudate Deum w sprawie kryzysu klimatycznego. To już kolejny krok pokazujący zaangażowanie wspólnoty Kościoła w odnowę zaburzonej harmonii relacji człowieka ze stworzeniem. Dokument ten, będący syntezą treści encyklik Laudato si i Fratelli tutti, został wsparty danymi naukowymi i opiniami ekspertów w kwestii konsekwencji zmian klimatycznych.

Nasza książka jest kompleksowym komentarzem do treści papieskiej adhortacji, poszerzonym o polską perspektywę. Niniejsza publikacja wnosi też bogactwo spojrzeń zarówno ludzi Kościoła (bp Damian Muskus, o. Józef Bremer, o. Stanisław Jaromi), jak i wybitnych ekspertów oraz aktywistów zaangażowanych w budowę świata jako wspólnego i gościnnego domu dla wszystkich. Są wśród nich: Ewa Bińczyk, Rafał Cekiera, Cezary Kościelniak, Michał Latawiec, Piotr Wojciechowski, Zbigniew Wróblewski oraz inni, których wypowiedzi stanowią mocny głos w debacie o współczesności.

Franciszek woła, "Laudate Deum!". To Bóg jest źródłem wszelkiego życia i do Niego należy prawo własności nad światem. Ekologiczne przebudzenie nie jest więc ideologiczną mrzonką i nie może być traktowane pobłażliwie jak romantyczny zryw pięknoducha! Jest bodźcem do przywrócenia właściwego porządku świata i hierarchii, która wnosi w nie harmonię i jest źródłem jego piękna. Bo tylko w ten sposób możemy ocalić ziemię i przekazać ją w zarządzenie dla następnych pokoleń.

bp Damian Muskus

Adhortacja apostolska C’est la confiance papieża Franciszka została wydana z okazji 150. rocznicy urodzin św. Teresy od Dzieciątka Jezus i Najświętszego Oblicza. Ojciec Święty przypomina, na czym polegał geniusz duchowości Małej Tereski. Zachęca do jej naśladowania, czyli pełnego ufności podążania do Boga.

Adhortacja apostolska Laudate Deum papieża Franciszka poświęcona jest kryzysowi klimatycznemu. Stanowi ona kontynuację ekologiczno-społecznej encykliki Laudato si’ z 2015 roku. Ojciec Święty wzywa każdego człowieka z osobna, aby zmienił styl życia, który wpływa na degradację środowiska przyrodniczego. Natomiast polityków nawołuje do działania na rzecz dobra wspólnego, którym jest nasza planeta.

List apostolski „Desiderio desideravi” to refleksje o formacji liturgicznej Ludu Bożego skierowane przez papieża Franciszka do Kościoła niemal rok po opublikowaniu motu proprio „Traditionis custodes” regulującego odprawianie Mszy św. w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego (tzw. Mszy trydenckiej). Mottem rozważań są słowa z Ewangelii św. Łukasza „Gorąco pragnąłem spożyć tę Paschę z wami, zanim będę cierpiał”. Papież przypomina nam o roli liturgii w życiu chrześcijanina i zachęca do zachwycenia się tajemnicą paschalną, jednocześnie podkreślając znaczenie symboli i gestów liturgicznych oraz konieczności pogłębienia formacji liturgicznej.

Pierwsze w Polsce wydanie oryginalnych tekstów soborów wraz z tłumaczeniem polskim. Obecny tom zawiera dokumenty soborów uznanych za powszechne w Kościele łacińskim począwszy od Soboru Konstantynopolitańskiegom IV (869) aż po Sobór w Vienne (1311-1312). Zajmowano się na nich przede wszystkim sprawą reformy Kościoła, którą starano się przeprowadzić drogą regulacji prawnych, oraz krucjatami. Odzwierciedlają się w tych tekstach wszystkie problemy ówczesnego Kościoła, od lichwy po wykonywanie kary śmierci. Wydanie zaopatrzone jest we wszystkie potrzebne indeksy: imion, dzieł cytowanych, kanonów synodalnych i soborowych, do których się odwoływano, nazw geograficznych oraz indeks rzeczowy odsyłający do najważniejszych poruszanych zagadnień. Książka ta stanowi niezbędne źródło dla mediewistów oraz wszystkich zainteresowanych historią Kościoła i całej europejskiej cywilizacji.

Publikacja jest gorącym apelem o praktykę stałej adoracji eucharystycznej w intencji wszystkich kapłanów oraz powołań kapłańskich. Zawiera też poruszające relacje o osobach, które w sposób szczególny były oddane modlitwie za duchowieństwo. Są to m.in. 
Eliza Vaughan, kard. Herbert Vaughan, s. Luiza Małgorzata Claret de la Touche, bł. Alesandrina da Costa, służebnica Boża Consolata Betrone, bp Wilhelm Emanuel Ketteler, św. Teresa z Lisieux, bł. kard. Klemens August von Galen.

Verbum Domini to tytuł posynodalnej adhortacji Ojca Świętego Benedykta XVI, którą zaprezentowano 11.11.2010 w Watykanie. Podsumowuje ona XII Synod Biskupów, który obradował w Watykanie w dniach 5-26 października 2008 r. na temat Słowo Boże w życiu i misji Kościoła.

Posynodalny dokument składa się z trzech części zatytułowanych: Verbum Dei (Słowo Boże), Verbum in Ecclesia (Słowo w Kościele) i Verbum mundo (Słowo dla świata) oraz z wprowadzenia i zakończenia. Ojciec Święty w 124 punktach (numerach) nawiązuje do propozycji ojców synodalnych, dając zarazem wytyczne do odkrywania na nowo w życiu Kościoła słowa Bożego, będącego źródłem nieustannej odnowy i wyrażając życzenie, by stawało się ono coraz bardziej sercem wszelkiej działalności kościelnej.

Słowo Boże jest skałą, na której wznosimy budowlę naszego życia indywidualnego i społecznego. Ono nas wzywa do zmiany naszej dotychczasowej koncepcji realizmu: Realistą jest ten, kto w Słowie Bożym rozpoznaje fundament wszystkiego. Potrzebujemy tego szczególnie w naszych czasach, w których uwidocznia się nietrwałość wielu rzeczy, na których się opieramy, budując życie, w których jesteśmy skłonni pokładać nadzieję. Prędzej czy później okazuje się, że posiadanie, przyjemność i władza nie są zdolne zaspokoić najgłębszych pragnień serca człowieka. On bowiem do budowy własnego życia potrzebuje solidnych fundamentów, które trwają również wtedy, gdy zabraknie ludzkich pewników (n. 10).

Drugie wydanie Komentarza do Kodeksu Prawa Kanonicznego zawiera kompleksowe omówienie wszystkich najważniejszych zagadnień związanych z prawem kanonicznym. Polski przekład Kodeksu Prawa Kanonicznego zamieszczony w dziele jest najnowszą wersją kodeksu, zatwierdzoną w 2022 r. przez Konferencję Episkopatu Polski.

Komentarz stanowi tłumaczenie 11. edycji komentarza opracowanego przez kanonistów hiszpańskiego Uniwersytetu Nawarry (Instytut Martin de Azpilcueta) (2023) oraz 8. wydania włoskiego pod red. J.I. Arriety (2022).

Dzieło uwzględnia nowelizacje niektórych kanonów dokonane przez ostatnich papieży, w tym regulacji procesów o stwierdzenie nieważności małżeństwa oraz kanonicznego prawa karnego. Ciekawym i praktycznym uzupełnieniem komentarza są m.in..:

• najważniejsze dokumenty prawa kanonicznego wydane po promulgacji Kodeksu; m.in.. Akty papieskie i dokumenty dykasterii Kurii Rzymskiej;

• zestawienie dokumentów promulgowanych przez Konferencję Episkopatu Polski po 1983 r. oraz wybrane przepisy polskiego prawa wyznaniowego;

• odniesienia do obowiązującego w Polsce partykularnego prawa kanonicznego oraz prawa polskiego.

Publikacja zawiera wszystkie wydane dotychczas interpretacje autentyczne kanonów Kodeksu. Każdy kanon opatrzony jest ponadto wskazaniem analogicznych przepisów Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich. Zawarte w publikacji wykazy, tabele i indeksy umożliwiają ustalenie miejsc publikacji dokumentów oraz zlokalizowanie ich zarówno w samym Komentarzu, jak i poza nim.

Komentarz napisany jest w przystępny sposób i może stanowić pomoc dla wszystkich osób zainteresowanych prawem kanonicznym.

List apostolski Totum amoris est ukazał się w czterechsetną rocznicę śmierci świętego Franciszka Salezego.

List apostolski „Desiderio desideravi” ukazał się 29 czerwca 2022 r. Dokument mówi o duchowości wynikającej ze sprawowanej liturgii. Zachęty zawarte w liście są skierowane nie tylko do osób duchownych, ale także i do wiernych świeckich.

Papież Franciszek pragnie, aby wszyscy katolicy rozumieli i byli świadomi, jak wielkie dzieło Boga sprawują i równocześnie w nim uczestniczą.

Podstawowym celem niniejszej publikacji jest udostępnienie i przedstawienie tych dokumentów Stolicy Apostolskiej, które wydawano dla zatwierdzenia lub innego rekomendowania drukowanych wydań ksiąg liturgicznych obrządku rzymskiego. W niniejszym, pierwszym tomie chodzi o księgi rzymskie wydawane w okresie od publikacji pierwszych drukowanych ich edycji aż do roku 1962, gdy ukazały się ostatnie wydania sprzed reform zarządzonych przez Sobór Watykański II w konstytucji Sacrosanctum Concilium.

Takie doprecyzowanie ram naszego zbioru mówi już dość wyraźnie, że poza nim znajdzie się cała przeobfitość dokumentów rzymskich, które nie miały w sobie nic z zatwierdzenia konkretnej księgi obrzędowej. Czytelnik nie uzyska więc tutaj wglądu ani w nauczanie papieży dotyczące liturgii w ogóle, ani w szczegółowe prawodawstwo liturgiczne, które prezentują np.. Tomy Decreta authentica Świętej Kongregacji Obrzędów (DCSR). Nie pominięto natomiast żadnego aktu, który był formalnym zatwierdzeniem obrzędów, mniej formalnym potwierdzeniem autentyczności księgi liturgicznej bądź jedynie świadectwem, że jej wydanie jest zgodne z życzeniem Stolicy Apostolskiej.

Biorąc pod uwagę ścisły związek zebranych dokumentów z konkretnymi wydaniami ksiąg liturgicznych, z rozmysłem zachowano w sposobie prezentacji dokumentów chronologię ich wydań. Co więcej, skoro księgi liturgiczne tradycji rzymskiej były uprzednie w stosunku do oficjalnych zatwierdzeń, pierwsze sekcje tego zbioru poświęcono właśnie owym pierwszym drukowanym księgom „według zwyczaju Kurii Rzymskiej”, które nie posiadały żadnych oficjalnych zatwierdzeń. To istotne spostrzeżenie: księgi były przed dokumentami, te zaś przychodziły później. Podobnie jak w wielu innych kwestiach, również tu historia podpowiada ważną prawdę: nawet najwyższa władza jest tylko strażnikiem depozytu, a nie jego pierwotnym twórcą. Czy uczy nas tego także historia nowożytnej, potrydenckiej odnowy liturgii? / Paweł Milcarek

Kolejny tom Komentarza autorstwa ks. Pawła Kalety i ks. Józefa Krukowskiego, dotyczy księgi VI, sankcji karnych w Kościele.

Encykliki Providentissimus Deus - o studiowaniu Pisma Świętego
Encyklika Divino afflante Spiritu - o odpowiednim prowadzeniu badań Świętej Biblii
Encyklika Leona XIII PROVIDENTISSIMUS DEUS miała olbrzymie znaczenie dla odrodzenia biblistyki katolickiej i uniknięcia kryzysu wiary. Nie oznacza to jednak, że wszystkie podane w niej pouczenie i wskazówki są wciąż aktualne. Dopiero rozwój nauk biblijnych, odkrycia nowych kodeksów i rękopisów, szczególnie w Qumran i innych miejscowościach Pustyni Judzkiej, pozwolił na publikację pełniejszych wydań krytycznych Pisma Świętego. Zmieniło to spojrzenie na historię tekstu biblijnego i jego rozumienie, a także spowodowało pewną zmianę w stanowisku Magisterium Kościoła.

Encyklika Piusa XII DIVINO AFFLANTE SPIRITU jest kolejnym dokumentem Magisterium Kościoła, który miał olbrzymie znaczenie dla rozwoju biblistyki katolickiej. Ukazała się w 50 rocznicę wydania encykliki Leona XIII Providentissimus Deus, czyli 30 września 1943 roku. Umożliwiła ona biblistom katolickim prowadzenie dalszych badań historyczno-krytycznych i rozwijanie nauk pomocniczych, a także ułatwiło im wyjaśnianie niezgodności w dziedzinie przyrodniczej i historycznej.

Celem tego komentarza jest przybliżenie tematyki biblijnej i historii rozwoju biblistyki katolickiej szerokiemu gronu czytelników. Obecne wydanie jest rozszerzone w stosunku do wcześniejszych.

Dokument ten skierowany jest do wszystkich członków, liderów, założycieli i przełożonych wspólnot i ruchów formacyjno-ewangelizacyjnych jako narzędzie pomocne w rozeznawaniu komunii danej wspólnoty z Kościołem powszechnym oraz jej zdrowego funkcjonowania i rozwoju.

Kościół zawsze z radością przyjmował i przyjmuje powstające w jego łonie wspólnoty i ruchy formacyjno-ewangelizacyjne i traktuje je jako owoc płodnego działania Ducha Świętego oraz dar Bożej Opatrzności. Dynamizm duchowego życia widoczny w istnieniu i działaniu tych wspólnot i ruchów nie jest jednak wolny od niebezpieczeństwa wypaczeń. Duch tego świata (por. 1 Kor 2,12) już od czasów apostolskich wpływał bowiem deformująco i w konsekwencji niszcząco na dynamizm niektórych grup czy wspólnot. Dlatego też Kościół od początku swego istnienia starał się wskazywać na kryteria pozwalające odróżnić to, co w działaniu danych wspólnot pochodzi od Ducha Bożego, od tego, co pochodzi od ducha tego świata. Kryteria te miały pomóc w rozeznaniu zarówno fundamentalnej kwestii, jaką jest realna łączność danej wspólnoty czy ruchu z Kościołem powszechnym, jak i aktualnej kondycji określonej wspólnoty. Kryteria takie przez całe wieki stanowiły więc klarowny i konkretny opis sposobu, w jaki Matka Kościół rozpoznawała w różnych wspólnotach i ruchach swoje dzieci oraz określała stan ich duchowego zdrowia.

Komisja Nauki Wiary Konferencji Episkopatu Polski, biorąc pod uwagę fenomeny obecnych czasów oraz sytuację Kościoła w Polsce, w swoim dokumencie wskazuje na kryteria pozwalające rozpoznać, które wspólnoty i ruchy pozostają w jedności wiary i życia z Kościołem powszechnym. Formułuje również kryteria pozwalające dostrzec i nazwać niepokojące tendencje, które choć same z siebie nie zrywają komunii danej wspólnoty czy ruchu formacyjno-ewangelizacyjnego z Kościołem, to jednak mogą doprowadzić do groźnego wypaczenia dynamizmu wspólnoty. Kryteria te stanowią ostrzeżenie przed niebezpieczeństwami związanymi z kierunkiem, w którym zmierzają dana wspólnota czy ruch.

Publikacja Od wiary do teologii po raz pierwszy ukazała się w 2000 roku. Drugie wydanie zawiera uzupełniony i poprawiony zbiór dokumentów opracowanych przez Międzynarodową Komisję Teologiczną w latach 1969-2000. Dokumenty te podejmują wiele różnorodnych zagadnień teologicznych, których cechą charakterystyczną jest ich aktualność i wyjątkowa waga we współczesnym życiu Kościoła. Stanowią one rzeczywistą pomoc dla Urzędu Nauczycielskiego Kościoła w jego zadaniu interpretowania i oceniania pojawiających się problemów teologicznych. Są one także wartościowym ukierunkowaniem dla poszukiwań teologicznych, gdyż starają się syntetycznie i spójnie ująć współczesną problematykę, szanując jej ortodoksję. Omawiają one zagadnienia dotyczące chrystologii i eklezjologii, a także eschatologii, małżeństwa, pracy teologicznej, interpretacji dogmatów i niektórych kwestii moralnych.