Podróże

Wyruszyć w drogę to znaczy wybrać inne życie. Życie proste, w którym każde spotkanie jest jak drzwi do innego świata, każda twarz to nowa podróż, a każda ścieżka pozwala odkrywać samych siebie i otaczający świat. Wędrując, stajemy się wolni.

„Są lata zamknięte jak skrzynie, na kłódkę. Są lata, które spędzasz w pokoju, w biurze; albo na szpitalnym łóżku, w celi, w przestrzeni ograniczonej wrogimi ścianami. Czasem to praca zmusza cię do przebywania w zamknięciu, innym razem choroba, twoja albo kogoś bliskiego, czasem potrzeba poświęcenia uwagi tworzonemu dziełu; a może to depresja uniemożliwia ci wyjście na zewnątrz. Jesteś zamknięty w ciemności, która nie znika nawet wtedy, gdy szeroko otworzysz okna. Jesteś w pokoju, ale wydaje się, jakby cię nie było. Zdarzają się takie lata. To właśnie z ciemności rodzi się nieposkromione pragnienie wędrówki. Nie ma ono nic wspólnego z chęcią wyjazdu na wakacje po roku pracy. Ktoś, kto siedzi w środku ciemności, nie potrzebuje wakacji, nie wiedziałby, co z nimi zrobić. Nie potrzebuje plaż, hoteli, domków, zabytkowych starówek, muzeów. Pragnie czegoś więcej. Ktoś, kto tkwi w środku tej szczególnej ciemności, chce tylko jednej rzeczy: wędrówki”.

Z książki

Polski językoznawca prof. Stanisław Rospond (1906-1982) po studiach na Uniwersytecie Jagiellońskim przez cztery lata pracował poza granicami Polski: wpierw w latach 1929-1931 jako lektor języka polskiego w Lyonie (Francja), zaangażowany w Towarzystwie Les amis de la Pologne organizując m.in. szkolnictwo dla dzieci polskich robotników; następnie 1931-1933 został stypendystą rządu jugosłowiańskiego w Belgradzie i działał w Lidze Polsko-Jugosłowiańskiej. Swoje obserwacje zawarł w książce pt. „Jugosławja. Z teki podróżnika i obserwatora” wydanej w 1935 r. We wstępie poseł Władysław Schwarzburg-Günther napisał: Witając tę książkę z największą radością, jako przyczynek twórczy w pracy nad zbliżeniem obu słowiańskich narodów, życzę […] polskim czytelnikom, aby ona rzuciła przed ich oczy barwny obraz Jugosławii, syntetyzującej kulturę Wschodu i Zachodu na tle fantastycznego czasem swoją urodą krajobrazu, czarującego nas, Słowian Północy, urokiem Południa, a pomimo to jednak tak swojskiego dzięki istocie swego słowa, które rodzi się ze wspólnej nam Słowiańskości. Publikowana broszura zawiera przedruk fragmentu tej książki.

Takiej książki o Rzymie jeszcze nie było. Osobisty przewodnik

Magdalena Wolińska-Riedi, autorka watykańskiej trylogii z bestsellerową Kobietą w Watykanie, która od dwudziestu lat mieszka w samym sercu Wiecznego Miasta, tym razem zabiera nas na niezwykły spacer po swoim Rzymie.

Odwiedzimy z nią miejsca, do których zaglądają głównie miejscowi: bar, w którym aromat mocnego espresso wczesnym rankiem budzi mieszkańców via Giulia, i cukiernię Roberto i Cinzi przy via della Croce słynącą z wybornego tiramisu. Poznamy Mariellę organizującą pokazy mody na Schodach Hiszpańskich i Rino, nazywanego Królem Paparazzich, który jako pierwszy fotograf w latach 50. zaczął robić zdjęcia przyjeżdzającym do Rzymu gwiazdom Hollywood, dając początek całej profesji. Zajrzymy do niezwykłego szpitala dla lalek przy via di Ripetta i do antykwariatu rodem ze świata baśni nieopodal Piazza Farnese, poczujemy niepowtarzany zapach pizzy na Campo de' Fiori i odpoczniemy ukojeni szumem zjawiskowej Fontanny Żółwi. Dowiemy się, co potężny ród Barberinich ma wspólnego z pszczołami i dlaczego niektóre pracownie rzemieślnicze działające od setek lat dziś walczą o przeżycie.

Rzym Magdaleny Wolińskiej-Riedi jest niezwykły, niesztampowy i nieoczywisty. Dajcie się zaprowadzić w miejsca, o których nie przeczytacie w żadnym przewodniku!

Zapiski z Ghany stanowią ciąg dalszy książki Ghana. Paradise Country. Tym razem wędrujemy przez „rajski kraj”, towarzysząc posłudze biskupiej Nuncjusza Apostolskiego, której fundament stanowi głoszenie Ewangelii Chrystusa. A głosić trzeba Jezusa – całemu światu! W Europie, Indiach i Ghanie (posłużmy się biografią naszego Arcybiskupa). Należy każdego dnia stawać się radosnym świadkiem Jezusa, pamiętając o tym, że jesteśmy powołani do wielkiej misji. Do służby, w której najważniejszy jest Chrystus i Jego Ewangelia. Jesteśmy posłani do ludzi, dla których zawsze najważniejszy jest głód Boga.

Niezależnie od długości i szerokości geograficznej i od czasu, w którym przychodzi nam żyć, zawsze najistotniejsza jest tęsknota za Bogiem. I właśnie o tym na afrykańskiej ziemi przypomina posługa Arcybiskupa Nuncjusza Henryka Jagodzińskiego, wierna papieskiemu przesłaniu: Człowiek pragnie czegoś większego. Odczuwa głód wielkiej miłości, nieskończonego ukojenia, głód Boga. Jeśli nie zostanie on zaspokojony, człowiek na dłuższą metę nie może żyć, bo nie znajduje odpowiedzi na to, co najbardziej istotne (Benedykt XVI).

ks. Stefan Radziszewski

Książka stanowi reprint wydanej w 1904 r. pracy ks. Marcina Czermińskiego TJ, stanowiącej zapis relacji z wypraw na Patmos, do Efezu i na Kretę. Jezuita odmalowuje piękno przyrody śródziemnomorskiego świata oraz chrześcijańskich zabytków, a także odnotowuje własne doświadczenia jako katolickiego księdza w zderzeniu z prawosławnym światem i opisuje obyczaje wschodnich mnichów.

Wspomnienia misyjne brata Bogusława Kozy SDS to piękna opowieść o trudnej, ale urzekającej pracy salwatorianów w Tanzanii. Przebija z nich wielka pogoda ducha, optymizm, a przede wszystkim bogactwo człowieczeństwa i niezłomna wiara ich autora, zakochanego w Afryce. Kreśli on ciekawy obraz misjonarza, który powinien znać się nie tylko na metodach ewangelizacyjnych, ale posiadać też szereg innych umiejętności z różnych dziedzin, a nade wszystko umieć okazać prawdziwe człowieczeństwo wobec tych, których spotyka na misjach. Niech ta książka stanie się inspiracją do podejmowania wyzwań misyjnych, ale także do poznawania bogatej spuścizny bł. Franciszka Jordana, Założyciela salwatorianów.

Ks. Józef Figiel SDS, prowincja

Kraina wiecznego zimna. Wyścig do poznania tajemnic ukrytych w lodach Antarktydy.

Antarktyda – mroźne królestwo okalające biegun południowy, zajmuje ważne miejsce w ludzkiej wyobraźni. Tajemnice zamarzniętej pustyni przez wieki kusiły odkrywców, jednak jej surowy klimat i lodowcowe wybrzeża długo odpierały ludzkie ataki. Kraina wiecznego zimna opowiada porywającą historię pionierskich, XIX-wiecznych wypraw epoki wiktoriańskiej – Brytyjczyka Jamesa Rossa, Francuza Dumonta D’Urville’a i Amerykanina Charles Wilkesa – które ustanowiły podstawę współczesnego postrzegania białego kontynentu. Dzisiaj Antarktyda, a szerzej Antarktyka, stawia nowe wyzwania: naukowcy stają do wyścigu w którym zwycięzca ma szansę odkryć klimatyczną historię Ziemi zapisaną w polarnym lodzie i dnie morskim. Przeplatając relacje z przełomowych badań współczesnego Programu Wierceń Oceanicznych z dramatycznymi historiami odkryć ich wiktoriańskich prekursorów,

Już po raz siódmy Elżbieta Dzikowska zaprasza nas na wyprawę do ciekawych, ale często nieznanych miejsc w Polsce. Tym razem trasa wiedzie między innymi przez Mazowsze, Podlasie, Pałuki, Żuławy czy Podhale. Będą na niej zatem nadbużańskie synagogi wzniesione obok cerkwi i kościołów we Włodawie i Kodniu, będą przepiękne polichromie w drewnianych kościółkach w Orawce, Trybszu czy Tarnowie Pałuckim, będą ruiny zamków w Czersku, Międzygórzu czy Łagowie. Droga poprowadzi też w Świętokrzyskie, do Klimontowa z jego monumentalną kolegiatą św. Józefa, a potem do Zalipia słynącego z malowanych kwiatów zdobiących chaty i nie tylko. W Skierniewicach będzie można przysiąść na chwilę na ławeczce Czesława Niemena, a następnie udać się do Siedlec, żeby zobaczyć niezwykłe dzieło – jedyny w Polsce obraz autorstwa hiszpańskiego malarza El Greca. Ostatnim etapem podróży będą Żuławy, czyli dawna kraina holenderskich osadników, menonitów, po których zostało kilkanaście charakterystycznych domów podcieniowych, kilka cmentarzy i dwa wiatraki przemiałowe… Wraz z Autorką zapraszam Państwa do lektury siódmego tomu „Polski znanej i mniej znanej”. I do zwiedzania Polski też.

Wielki Atlas Świata jest kompleksowym obrazem Ziemi. Posiada wydzielone cztery działy opisujące Wszechświat, Świat, kontynenty i Polskę. Specjalne miejsce zajmuje Polska. Znajdziemy tu mapy przedstawiające ukształtowanie powierzchni naszego kraju oraz jego podział administracyjny. Mapy tematyczne dotyczące Polski pokazują współczesne zjawiska przyrodnicze, gospodarcze i demograficzne. Mapy fizyczne kontynentów i ich części zachęcają do poznawania egzotyki odległych miejsc. Przy każdym kontynencie znajdują się również mapy pokazujące rozmieszczenie obiektów z listy Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości, objęte ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO. Uzupełniają je bogate opisy i liczne zdjęcia.

Lektura obowiązkowa dla każdego, kto marzy o podróży na Islandię.

Kiedy 1200 lat temu wódz Wikingów Ingólfur Arnarson osiadł statkiem na mieliźnie na środku północnego Atlantyku, nie wiedział, że odkrył wyspę, która na zawsze zmieni świat. To właśnie tam powstał naród, który po cichu odegrał kluczową rolę w kształtowaniu świata, jaki znamy. Zaczynając choćby od tego, że to Islandczycy (a nie Kolumb) pierwsi odkryli Amerykę, ale są zbyt skromni, żeby mówić o tym głośno. Gdyby nie Islandia, Avengersi nie mieliby Thora, człowiek nie postawiłby stopy na Księżycu, a Tolkien nigdy nie napisałby "Władcy Pierścieni" i być może nie doszłoby do wybuchu Rewolucji Francuskiej.

Wielka historia małej wyspy jest pełna niezwykłych opowieści przedstawiających dzieje tego fascynującego kraju, który stał się jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc.

Islandia niezmiennie jest marzeniem podróżników. Ta mała wyspa na „końcu świata” to nie tylko oszałamiające widoki, wulkany, gejzery, lodowce, zorze polarne i czerwone domki w Reykjaviku. To również miejsce, gdzie doszło do pierwszego strajku kobiet, przywódcy mocarstw debatują o losach świata podczas spotkań w nawiedzonym domu, a najstarszy na świecie parlament usunął z alfabetu literę „z” (z wyjątkiem słowa „pizza” oczywiście).

Poznaj niesamowitą historię Islandii i jej mieszkańców.

(…) Ślad narciarzy cały czas był dobrze widoczny. Później znowu zobaczyłem Małgorzatę na rozstaju leśnych dróg. A właściwie w miejscu, gdzie nasza droga dochodziła prostopadle do innej. Jedne ślady skręcały tu w lewo, w dół. Inne wiodły w prawo, w górę. Dusza wyrywała się w lewo. Zbadałem uważnie ślady nart na śniegu. Zupełnie tak, jak Apacz ślady bladych twarzy na prerii. – Zobacz, po tych w lewo przejechał jakiś samochód. Są pod śladami jego opon. A te w prawo? Narciarze przejechali później niż samochód – tłumaczyłem oczywistą oczywistość. Skręciliśmy w prawo. Choć wątpliwości pozostały. Co to byli za narciarze, którzy pojechali w lewo? Może jedziemy za jakąś zupełnie inną grupą? (...)

Nie tak daleko leży kraj, w którym ludzie od ponad trzech dekad żyją w lockdownie. To Armenia, która z powodu zamkniętych granic z Turcją i Azerbejdżanem, morderczego konfliktu o Górski Karabach, uzależnienia od Rosji, ekstremalnie trudnej sytuacji gospodarczej i postępującego rozkładu państwa jest izolowana na arenie międzynarodowej. Ale ormiańskie zamknięcie ma też silny wymiar mentalny. Między Ormianami a resztą świata istnieje nieprzekraczalna granica inności.

Armenia. Obieg zamknięty to próba przybliżenia skomplikowanej historii tego kraju i zrozumienia tożsamości Ormian. Maciej Falkowski, który przez wiele lat poznawał Armenię od środka, przywiózł ze swych podróży fascynujące opowieści o ormiańskiej przeszłości i teraźniejszości. Opowiada więc o stolicy i prowincji, o polityce i codziennym życiu, o stanowiącym kość niezgody z Azerbejdżanem Górskim Karabachu, ale przynosi też czytelnikom historie ze wschodniej Turcji, z Gruzji, Rosji, Bliskiego Wschodu, dawnych Kresów Wschodnich, Wenecji i wielu innych miejsc, do których los przez wieki rzucał Ormian.

Jego książka jest jednak nie tylko opowieścią o Armenii i Ormianach, ale także o tym, jak bardzo historia może definiować współczesność. Tytułowy obieg zamknięty to bowiem również przyczynek do refleksji nad odpowiedzialnością elit za losy zwykłych ludzi, nad tym, jak ideologiczne wizje lub brutalne interesy tych pierwszych często na wiele dekad decydują o życiu tych drugich.

Prawdziwe wyzwania, pokonywanie własnych słabości, zdobywanie i ciągła eksploracja nowych terenów, planowanie i radość z osiągniętego celu, adrenalina pulsująca w żyłach to nieodłączne elementy życia każdego podróżnika, szczególnie miłośnika gór. Jeśli zamykasz oczy i wciąż masz pod powiekami poszarpany horyzont, jeśli niestraszna Ci droga pod górę, jeśli chcesz zanotować w dzienniku swojej pamięci niezwykłe osiągnięcie, ten przewodnik jest dla Ciebie! Zdobądź koronę polskich gór i poczuj satysfakcję z wejścia na każdy z opisanych szczytów, od niewymagającej Łysicy po majestatyczne Rysy. To doświadczenie z pewnością zaostrzy apetyt na więcej i otworzy drogę do zdobywania kolejnych górskich koron, nawet tych dostępnych dotąd tylko w najskrytszych marzeniach. Przed Tobą dwadzieścia osiem wyzwań zebranych w dwudziestu trzech trasach, w nowym, zaktualizowanym wydaniu. Nie trać czasu! Ruszaj z nami na szlak!

Arran przez niektórych traktowany jest jak raj. Czytając tę książkę, dowiesz się na tyle sporo o tym magicznym skrawku Szkocji, by móc ocenić, czy na takie miano zasługuje. Dlaczego Arrańczycy obsesyjnie sprawdzają prognozy pogody? Czemu rude wiewiórki wzbudzają tutaj takie emocje, żółwie morskie są bardzo pożądane, a krowy przypominają jaki? Kogo można spotkać na polu golfowym? Czy mieszkańcy wyspy ciągle wierzą w duchy? Dlaczego latem wszyscy są zapracowani? Czy w tutejszych górach jest bezpiecznie? Z jakiej okazji Szkoci rzucają kłodami, a kiedy palą wielkie ogniska? Co jest prawdziwą zmorą wyspiarzy? Czy nieliczna społeczność Arranu jest otwarta na nowych przybyszów?...

Tęsknię za Afryką: za jej uroczymi krajobrazami, wulkanami Virunga, porankami pełnymi muzyki rozśpiewanych ptaków i wieczorami z brzęczącymi w trawie owadami i dzwoneczkami znad rzeki Rutshuru w Nyahanga. Za polami obsianymi sorgo i kukurydzą, za grządkami obsadzonymi patatami i maniokiem, za eukaliptusowymi lasami i za gwarem rozkrzyczanych, bawiących się beztrosko dzieci, szczęśliwych mimo braków w ubiorze i jedzeniu.)

Tęsknię szczególnie za wiernymi z parafii Rutshuru i Rugari, gdzie spędziłem większość swojego kapłańskiego życia, pracując jako pallotyn na misjach od 1981 do 2003 roku.

... Ponad dwadzieścia lat spędziłem pod wulkanami, w jednym z najciekawszych zakątków świata – w regionie Wielkich Jezior, wielkiego tektonicznego Jeziora Kivu i wyjątkowego Parku Virunga, włączonego do dziedzictwa kultury pomników przyrody UNESCO, a leżącego na granicy trzech państw środkowej Afryki: Konga, Rwandy i Ugandy. Królują tu dziko żyjące potężne goryle górskie. To jedyne miejsce na naszym globie, gdzie ten gatunek można spotkać żyjący na dziko.

Gdy wspominam zdarzenia, którymi pragnę się dzielić, ożywają one w mojej pamięci i widzę na nowo utrudzonych ciemnoskórych tubylców, uprawiających motyką swoje poletka, hodujących kozy, kury i świnki morskie, radzących sobie w ekstremalnych warunkach wojny i biedy. Mieszkałem jako jeden z nich na skraju Parku Virunga, na wysokości 1700 metrów, na zboczu nigdy niezdobytego z powodu kruchości skały wulkanu Mikeno (4437 metrów nad poziomem morza), w parafii Rugari.

... W niniejszej książce opisuję dłuższy okres mojego życia w Afryce i dedykuję ją przede wszystkim tym, którzy położyli podwaliny misji w Afryce i na świecie, tym, którzy przyczynili się do ich rozwoju. Przede wszystkim Wam, anonimowi darczyńcy, którzy wspieracie misje święte swoją cichą modlitwą, cierpieniem i każdym groszem jakiejkolwiek waluty. Wasza współpraca jest bezcenna i podstawowa, bo bez niej niemożliwe byłoby jakiekolwiek dzieło ani przedsięwzięcie misjonarzy. Bóg zapłać. Zapraszam do lektury!
Autor

Stany Zjednoczone Ameryki Północnej to młode państwo, co nie znaczy żeby nie było w jego granicach zabytków architektonicznych o wielowiekowej metryce sięgającej czasów prekolumbijskich. Na ogromnym obszarze podzielonym w XIX wieku na cztery stany - Arizonę, Nowy Meksyk, Kolorado i Utah – zamieszkiwały liczne plemiona indiańskie, z których niektóre, jak lud Anasazi, osiągnęły bardzo wysoki stopień rozwoju. Monumentalne budownictwo, mnogość zabytków archeologicznych i ich różnorodność każą owych twórców zakwalifikować do rangi budowniczych wielkiej cywilizacji, nieodstającej tak bardzo od tych ludów, które dały początek cywilizacjom Meksyku i Peru. Budownictwo prehistorycznych Indian z Południowego Zachodu jest jedyne w swoim rodzaju, nigdzie indziej na świecie w podobnej postaci nie występuje. Co więcej, owe ludy zamieszkiwały obszar półpustyń o niewyobrażalnej piękności, na co składają się nie tylko spektakularne formacje skał i dziewiczość potężnych łańcuchów górskich, ale i opalizujące światło, które w różnych porach dnia i w różnych porach roku formuje świat natury niczym z bajki. Poprzez zamieszczone w książce liczne ilustracje autor próbuje oddać niezwykłość i urodę tego skrawka naszego globu.

8000 m n.p.m. Dach świata opowiada o najwyższych górach naszej planety i dziejach ich zdobywania, które obfitowały w wydarzenia zarówno wzniosłe, zakończone spektakularnym sukcesem, jak i tragiczne. Nie jest to szczegółowa encyklopedia – raczej opowieść o kilkudziesięciu najciekawszych, najważniejszych czy najtragiczniejszych wyprawach na wszystkie Ośmiotysięczniki. Każdemu z nich poświęcony jest osobny rozdział. Autor nie stroni od wydarzeń, które do tej pory budzą kontrowersje, jednak w miarę możliwości ukazuje je z punktu widzenia wszystkich zaangażowanych stron. Książka pozwala przenieść się w rejony dostępne dla nielicznych, gdzie panują kilkudziesięciostopniowe mrozy, wieją huraganowe wiatry, niespodziewanie schodzą lawiny i odsłaniają się ukryte pod śniegiem szczeliny lodowcowe. W tym świecie płyną łzy radości i rozgrywają się dramaty ostatnich pożegnań, zdarzają się cudowne ocalenia, lecz także niepotrzebne wypadki.
Opowieści o zmaganiach z najpotężniejszymi i najgroźniejszymi szczytami wzbogacają pełne emocji relacje i wspomnienia uczestników najsłynniejszych wypraw.

To już trzeci tom „Tam, gdzie byłam”. Trochę nietypowy, bo tym razem Elżbieta Dzikowska zabiera nas w podróż nie po Ameryce Łacińskiej, a po USA. Dwadzieścia siedem stanów przemierzonych kamperem, spotkania z ludźmi, historią i oszałamiającą przyrodą. A więc niewolnictwo i plantacje bawełny w Południowej Karolinie, jazz w Luizjanie, gorączka złota w Kalifornii. Tragiczne dzieje Indian Wielkich Równin i zapomniani budowniczowie skalnych miast w Utah czy Kolorado. Polskie ślady w Ameryce, czyli Kazimierz Pułaski i Korczak Ziółkowski. Do tego wodospady Yosemite i aktywne gejzery Yellowstone. Fantazyjne formacje Kanionu Bryce’a i dobrze znana z westernów Dolina Pomników. Zapierający dech w piersiach Wielki Kanion Kolorado i bajecznie kolorowa Malowana Pustynia. Nie zabrakło monumentalnych sekwoi w Kalifornii i wyniosłych kaktusów saguaro w Arizonie. Tak, Stany Zjednoczone to przepych natury i ciekawe, choć niezbyt długie dzieje, które Elżbieta Dzikowska i Tony Halik pokazali w swoich filmach z cyklu „Pieprz i wanilia”, a teraz możemy o nich przeczytać w tej książce.

W grudniu 1972 roku Jean McConville, wdowa, matka dziesięciorga dzieci, została na ich oczach wywleczona z domu w Belfaście przez zamaskowanych napastników. Wtedy widziano ją po raz ostatni. Wiele lat później okazało się, że IRA skazała ją na śmierć za donosicielstwo. Nigdy nie potwierdzono, czy zarzuty były prawdziwe.

McConville i jej rodzina byli ofiarami Kłopotów – konfliktu między republikanami a lojalistami, który przez ponad trzydzieści lat zbierał krwawe żniwo w Irlandii Północnej. Patrick Radden Keefe stara się odtworzyć losy zaginionej wdowy. Przygląda się również członkom IRA, zwłaszcza siostrom Dolours i Marian Price. Próbuje poznać ich historię, zrozumieć, jak kształtowały się i zmieniały ich poglądy. Czy brutalną przemoc, której dopuszczali się bojownicy, usprawiedliwiała trwająca w ich przekonaniu wojna? Jaką rolę w konflikcie odgrywały brytyjskie siły specjalne, których metody były nieraz równie bezwzględne? Jaką cenę zapłacili niewinni ludzie uwikłani w konflikt?

Proces pokojowy, rozpoczęty w 1998 roku podpisaniem porozumienia wielkopiątkowego, trwa już ponad dwie dekady, jednak wydarzenia z przeszłości wciąż mają wpływ na Irlandię, a dyskusja o winie i karze za zbrodnie daleka jest od rozstrzygnięcia.

Sanktuaria katolickie istnieją na całym świecie, ale nigdzie nie notuje się takiego ich rozkwitu jak w Polsce – tak było w dawnych wiekach, tak jest i teraz. Gdy na świecie kościoły są zamykane lub wzorem bolszewickim przekształcane na magazyny, muzea lub galerie wystawowe, w naszym kraju pobożność ludowa kwitnie i nieustannie się rozwija. Sanktuaria są to świątynie, w których w sposób szczególny czczony jest Jezus Chrystus, Maryja lub święci Kościoła katolickiego, wyobrażeni figurą bądź obrazem, symbolizowani relikwiami. Już w Starym Testamencie podobnie upamiętniano miejsca, w których objawiał się Bóg. Sanktuaria notują wzmożony kult i wielką aktywność duszpasterską. Często łączą funkcje parafialne lub katedralne. Dzielą się na trzy kategorie: diecezjalne, powoływane przez miejscowego biskupa, narodowe, ustanawiane decyzją episkopatu, oraz międzynarodowe (światowe), mianowane przez Stolicę Apostolską.